|
10.16. бета=коэфицент портфели .
782
Акция портфели учун &=коэфицент худи хар бир қимматли
қоғозлардаги бета мхиятининг ўртачаси (средневзвешенная)га ўхшаб
топилади.
&р=барча бозорлардаги порфелларда кўринувчи бета портфел
&i= i акция учун бета
Wi= i акциядаги инвестицияни улуши
Мисол:Агар инвестор 40,0 минг доларни 4 хил акциядан иборат
хар
бирига
10,0
минг
доллардан
иборат
портфелни
шакллантирди.Агар хар акция &=0,8 бўлсау холда бу портфел учуе
бета худи шундай 0,8 бўлади.
&=0.8*0.25+0.8*0.25+0.8*0.25+0.8*0.25=0.8
Бундай портфел барча бозор акцияларига нисбатан кам рискли
хисобланиб,бунда барча борзорларга нисбатан портфел қиймати ва
даромадлилигини таққослаганда унинг огишини камлиги
кийинлашади.Портфелни горизонт чизиги бўйича эгрилиги «ўртача
акция»га нисбатан қўпроқ сезилади.
Энди,акциялардан бири сотилди, бунинг ўрнига &=2 тенг
бошқаси сотиб олинди,у холда портфел риски оширилиб, унинг бета
ортади.
&=0.8*0.25+0.8*0.25+0.8*0.25+2.0*0.25=1.1
783
Ёки бошқасини ўзгартирамиз ёки &=0.2 бўлса портфелни
бетаси камаяди.
&=0.8*0.25+0.8*0.25+0.8*0.25+0,2*0.25=0,65
Шундай қилиб, портфелнинг рискини- паст бўлган
&=коэфицентни акция портфели киритиш йўли орқали камайтириш
мумкин.
10.17. Даромадлилик ва рискни ўртасидаги ўзаъро нисбат.
Юқорида кўрсатилгандек,&=коэфицент акция рискини ўлчови
хисобланади. Даромадлилик ва риск ўртасидаги ўзаъро муносабат
кандай? Инвесторнинг уни сотиб олиш натижасида дучор бўлган
рискни коплаш учун олаётган компенсация қилиш учун акцияни
даромадлилик даражаси кандай?деган кўринишда келтирилса хам
бўлади.Агар инвестор юқори дифференцияланган бўлса хам мазкур
портфелга маблағ қўйиш орқали бозор рискини қабул қилади, булар
маълум худи бозор рискига ўхшаш рискни коплаш учун премияни
хисобга олади, бу қўйидагича хисобланади.
RPм= Rм-Rf.,бунда
RPм - бозор рискини премияси
Rм- бу талаб этилаётган ўртача (&=1.0)даромадли хамда барча
акциялар таркибидан тузилган бозор портфелини талаб этилаётган
даромадлилиги.
784
Rf – рисксиз қўйилмани даромадлилиги:одатда иктсодий
тахлилни мақсади рисксизларга давлат облигацияларга қўйилмалар
киради.
i-та акция бўйича рискли премия қўйидаги формуладан топилади
Rpi=(Rм-Rf)*&i
Бунда давлатни облигацияларни (рисксиз)даромадлилиги 6% ни
ташкил этди, барча бозорларни ўртача даромадлилиги -11%,у холда
бозор риски премияси қўйидагича
RPм=11-6=5%
Агар i акция учун &=2 бўлса,у холда мазкур акция учун риск
премияси қўйидагича:
Rpi=(Rм-Rf)*&i=RPм* &i= 5%*2= 10%
Барча бозорлар бўйича риск премиясини юқори аниклик билан
хисоблаш имконияти йук ёки Rм ни аник хажмини-миқдорини олиш
имконияти йук. Бирок, эмпирик изланиш унинг ахамиятини
бахолашга имкон беради. Мисол: хисоб китобларни &P индексига
киритилган 400 та АКШ саноат компанияларини маълумотларига
асосан 20 йил давомидаги риск премияси 4 %дан 8 %гача ўзгариб
турган.
Агар Rf, Rм ва &i нинг мохияти аник ,у холда i –акцияни талаб
этилаётган даромадлилик даражасини топиш учун қимматли
қоғозлар бозори чегарасидан фодаланиш зарур, теккислаш қўйидаги
кўринишда бўлади.
785
Ri=Rf+ (Rм-Rf)*&i
Юқоридаги келтирилган акцияни даромадлилиги қўйидагича:
Ri=6+(11-6)*2=16%
Агар айримги f акция кам рискли ва &=0.5 бўлса,у холда мазкур
акция учун талаб этилаётган даромадлилиги қўйидагича:
Ri= 6+(11-6)*0.5= 8.5%
Юқоридаги хисоблашларга асосланиб, қимматли қоғозлар чизиги
графигини чизамиз. Бу график 12,10 дан фарқ қилиб, якка
акцияларни
даромадлилиги
тик
холда
кўрсатилган,
бозор
портфелининг
даромадлилиги
эса
горизонт
асосида
кўрсатилган.12,12 расмда талаб этилаётган даромадлилик тик асосда,
& -коэфицент билан ўлчанаётган риск эса горизонт асосда
кўрсатилган. 12,10 расмда турли чизиқни эгрилиги акцияни & -
коэфицентини билдириб, бу вақтда 12,12 расмда &-коэфицентга
ўхшаш нуқталардан иборат горизонт жойлашган. Рисксиз қимматли
қоғозларда &=0 бўлади, шу сабабли Rf худди тик кўринишда
белгиланган.
786
Қимматли қоғозлар чизиғини эгрилиги инвесторларни рискдан
кочиш даражасини кўрсатади ёки рискга жойлашмаганлик-
урганмаганликни англатади. Рискдан кочиш даражаси қанча юқори
бўлса, у холда чизиқни горизонт холатида бўлишига нисбатан унинг
эгрилиги шунча қисқа бўлади, хохлаган акция учун риск премияси
шунча юқори ва акцияни қўпроқ талаб этилаётган даромадлик
даражаси шунча юқори бўлади.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
