Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

2.1.1. Reaktorga uzatiladigan substrakni qizdirish.

Substrakka issiqlikning bir tekis uzatilishini reaktor tashqarisida

joylashgan issiqlik almashinishlar yordamida ta’minlash mumkun. Biroq, ularni

faqatgina substratni majburiy serkulyatsiyalash tizimi bilan birgalikda qo’llash

tavsiya qilinadi bu o’z navbatida sarfning oshishiga olib kelsa ham bijg’tish

xaroratini ishonchli boshqarish va nazorat qilish imkonini beradi. Isitishning

bunday tizimi tozo va serkulyatsyalanayotgan substratni bir vaqtning o’zida

qizdirilishi va aralastirilib turilishi sababli ahamiyatga ega bo’lib bo’lmaga

kelayotgan va u yerda mavjud bo’lgan substrat haroratlarining farqi juda kichik

bo’ladi. Bundan tashqari qattiq moddalar yuzaga chiqishining oldini olish uchun

zarur bo’lgan aralashtirishning yuqori tezligi ishonchli ravishda yuqori qiymatda

ushlab turiladi.

Reaktorda haroratni saqlab turish anana bo’yicha issiq suv bilan amalga

oshiriladi. Suvni qizdirish katyol va elektr jixozlardan foydalaniladi. Kichik

biogazli qurulmalar uchun bunday qurulmalarni qo’llash talab qilinmaydi ham,

o’rtacha qurulmalar uchun esa foydalanish talab etiladi. Buning uchun katyoldan

foydalaniladi. Xaroratni tartibga solish maqsadida reaktor quvurlari bo’yicha

issiq suvni uzatish uchun nasos o’rnatilgan bo’ladi. Bu esa ko’plab mablag’ni

sarfini keltirib chiqaradi. Shu sababli kichik biogaz qurulmqlari uchun elektr

energiyasi bilan reaktorni isitish iqtisodiy foydadir. Qozon, nasos, tushib qoladi.

Agar reaktor termoizolyatsiya alo darajada bo’lsa, sovuqda ko’p elektr

energiyasi ketmaydi[45-52].

Hozirgi paytda chiqindilar tarkibiga biostimulyator kirgizib, uni 25-40

0

C da

mezofil usuli bilan achitish texnologiyasi keng tarqalgandir. Mezofil usuli (past

haroratli usuli) ning texnologik jarayonlari uzluksiz kechadi, chiqindilarni

yig’ishdan boshlab, biogaz va biogomus olishgacha bo’lgan barcha jarayonlar

avtomatlashtirilgan va kompyuterlashtirilgandir. Go’mus suyuq holatda

qo’llanilsa, biogaz hosil qilish ancha samarali hisoblanadi.

---

45