Buqalamun: hikoyalar. / Anton Chexov. T.: Yangi

Abdulla Qahhor
tarjimasi
LOZIM CHORALAR
Mahalliy qamoqxona nazoratchisining ifo-
dasicha, xaritada nomini teleskop bilan ham 
ko‘rib bo‘lmaydigan kichkina va uezdsiz bir 
shaharcha, quyosh nurlari bilan chulg‘angan. 
Jimjitlik. Shahar idorasidan chiqib savdo ras-
talariga tomon sekin-sekin sanitariya nazorat 
guruhi ketib bormoqda, bu guruh shahar 
shifokori, noziri, idoraning ikki vakili hamda 
bir savdo vakilidan iborat. Orqada kamoli hur-
mat bilan mirshablar ketmoqda... Guruhning 
yo‘li ham, do‘zax yo‘li singari yaxshi niyatlar 
bilan to‘shalgan. Bu sanitarlar, ketib borar-
kan  qo‘llarini  to‘lg‘ay­to‘lg‘ay  iflosliklar,  bad-
bo‘yliklar, lozim choralar va boshqa shuning-
dek o‘latga tegishli narsalar to‘g‘risida so‘zla-
shadilar. Ularning gaplari shu qadar bama’ni 
bo‘ladiki, hamma dan oldinda ketib boruvchi 
noziri birdaniga zavq olib ketadi-da, orqasiga 
qayrilib, deydi:
– Mana shu tariqada tez-tez yig‘ilishib, muzo-
karalar qilib tursak edi, taqsirlar! Ham ko‘ngil 
ochilardi, ham kishi o‘zini binoyi sezardi, yo‘qsa 
biz g‘ajishganimiz-g‘ajishgan. Azbaroyi Xudo!

---

Buqalamun
73
Savdo vakili xuddi o‘ziga qurbon tanlab tur-
gan bir jallod singari, shifokorga yuzlanadi.
– Kimdan boshlasak ekan? Osheynikovning 
do‘konidan boshlasak qalay bo‘lar ekan, Aniki-
ta Nikolayevich? Avvalo u o‘zi muttaham odam, 
va... ikkinchidan, uni ham tekshirishga vaqt 
keldi. Bir kun uning do‘konidan biznikiga gre-
chixa yormasi olib kelgan edilar, qarasam ichi-
dan kalamush tezagi chiqdi... Xotinim og‘ziga 
ham olmadi!
Shifokor loqayd javob berdi:
– 
Nimasi bor? Osheynikovdan bo‘lsa, Os-
heynikovdan boshlayveramiz-da.
Sanitarlar tepasiga «A.M.Osheynikovning 
qand, qahva va boshqa zarur mollar magazini», 
deb yozilgan bir do‘konga kirdilar-da, uzun-
dan-uzoq muqaddimalarga kirishmasdan dar-
hol tekshira boshladilar.
Qozon sovunlaridan chiroyli qilib uyilgan eh-
romga qararkan:
– 
Joyida... – dedi shifokor. – Sovunlardan 
shunday Bobil qal’alari yasab yuboribsan! Hu-
nar bu, qarang-a! I-ye, i-ye! Bu qanday gap 
bo‘ldi? Buni qarang, taqsirlar! Demyan Gavri-
lovich sovunni ham, nonni ham bir pichoqda 
kesar ekanlar!
Do‘kon egasi bunga qarshi, xuddi haqli javob 
qaytarganday bo‘lib, dedi:
– 
Bundan hech bir vaqt vabo paydo bo‘lmay-
di, Anikita Nikolayevich!
– 
U-ku rost-a, lekin yaxshi emas, axir! Men 
ham axir nonni sendan olaman.

---

Anton Chexov
74
– 
Yaxshi odamlarga alohida pichog‘imiz bor. 
E, xotirjam bo‘ling... Nima deb o‘tiribsiz...
Nazoratchi ko‘zlarini suzib cho‘chqa soniga 
qaraydi, anchagacha uni tirnog‘i bilan timda-
lab ko‘radi, zimdan hidlaydi, so‘ngra cho‘chqa 
sonini chertib turib so‘raydi:
– 
Buning ichida strixnin
1
 ham bo‘ladimi?
– 
Yo‘g‘-e... Unday demasinlar-e... Unday 
qilarmidik?!
Nazoratchi xijolat bo‘lib, u yerdan ketadi, 
undan keyin yana ko‘zlarini suzib, Asmolov va 
sheriklarining preyskurantiga
2
 tikiladi. Savdo 
vakili qo‘lini grechixa yormasi turgan bochkaga 
solsa, qo‘li yumshoq, barqut singari bir narsa-
ga tegadi... Bochkani ichiga qaraydi va so‘ngra 
yuzida mehr alomati paydo bo‘ladi.
– 
Mushukcha... mushukcha! Yumshoq 
maxluqcha! – deb g‘ujurlaydi u, – yormaning 
ustiga uzalib, boshlarini ko‘tariptilar... – Er-
kalik qilayotirlar... Sen, Demyan Gavrilich, 
mushukchadan birontasini biznikiga berib yu-
borsang bo‘lardi!
– 
Mumkin... Ammo, taqsirlar, gazaklarni 
ko‘rmoqchi bo‘lsangiz agar... mana selodka, 
pishloq... qizil baliq, marhamat qilib ko‘ring... 
Bu baliqni payshanba kuni tushirdim, eng yax-
shi baliq... Mishka, pichoqni ber!
Sanitarlar baliqni pichoq bilan to‘g‘ragach, 
ilgari bir qur hidlab olib, so‘ngra tatib ko‘rmoq 
uchun og‘izlariga soldilar.
Do‘kon egasi Demyan Gavrilich, xuddi 
o‘z-o‘ziga gapirganday deydi:
1
  O‘tkir zahar.
2
  Narxlarning ro‘yxati.

---