Microsoft Word ohirat ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

22

SAKKIZINCHI FASL 

 

Hamma qabri ustiga chiqib, ba’zilar yalang‘och, ba’zilar qora, ba’zilar oq kiyimda, 

ba’zilar nur taratgan holda o‘tiradilar. Hammalari boshlarini egib, nima qilishlarini 

bilmagan holda ming yil turadilar. So‘ngra g‘arbdan bir olov zuhr etadi va uning 

dahshatidan xalq mahsharga suriladi. Bu paytda har bir maxluqot dahshatga tushadi. 

Xoh inson bo‘lsin, xoh jin bo‘lsin, xoh vahshiy hayvon bo‘lsin,har birini o‘z amali tutib 

"Tur, mahsharga bor", deydi. 

 

Amal go‘zal bo‘lgan kishining amali eshak suratiga kirib, ba’zilarniki xachir suratida 

sohibini mahsharga olib boradi. Ba’zilari qo‘chqor shaklida ko‘rinadi. Ba’zilarni amallari 

ustiga mindirib oladi, ba’zilarni esa tashlab ketadi. Mo‘min kishida bir nur bo‘ladi va u 

nur mo‘minning old va o‘ng traafini yoritib yo‘l ko‘rsatadi. 

 

Chap taraflarida nur bo‘lmaydi. Balki qorong‘ulikda hech kim hech narsa ko‘rmaydi. Bu 

qorong‘ulikda kofirlar hayratda qoladilar. Iymonlarida shak-shubha bor bo‘lgan kishilar 

(va bid’at sohibi bo‘lganlar, mazhabsizlar) qorong‘uda qoqilib qoladilar. 

 

Ahli sunnat olimlarining ko‘rsatmalariga binoan yashagan (sunniy) mo‘minlar, ularning 

zulmat va taraddudlariga boqib, Alloh taolo o‘zlariga hidoyat nurini berganiga hamdu 

sano aytadilar. 

 

Chunki Haq taolo mo‘minlarga azob ko‘rsatayotgan fosiqlarning hollarini ko‘rsatib 

qo‘yadiki, buning ba’zi bir foydalari bor. Shubhasiz, jannat ahli va jahannam ahli nima 

amal qilagan bo‘lsalar hammasi ma’lum bo‘ladi. Shuning uchun Alloh taolo "Do‘stiga 

nazar soldi. Uni jahannam olovida ko‘rdi", ma’nosida marhamat qiladi: 

 

"Ko‘zlari do‘zax ahli tarafiga burilib qolsa, aytadilar: "Ey Rabbimiz! Bizni bu zolimlar 

qavmi bilan birga qilib qo‘ymagin!" 

 

Chunki to‘rt narsa borki, qadrini, qiymatini faqat shu to‘rt toifa kishilar biladi: Hayotning 

qadrini faqat o‘liklar biladi. Ne’matning qadrini azob chekkan kishi biladi. Boylikning 

qadrini faqir biladi. (bu yerda to‘rtinchisi yozilmagan. Ammo bundan kelib chiqadiki, 

jannat ahlining qadrini jahannam ahli biladi, demakdir). 

Ba’zilarning nuri ikki oyog‘i ostida va barmoqlari uchida ko‘rinadi. Ba’zilarning nuri bir 

porlab, bir o‘chadi. Ularning nurlari iymonlariga yarasha bo‘ladi. Qabrlaridan 

chiqqanlarida harakatlari ham amallariga yarasha bo‘ladi. 

 

Sahih bir hadisda Payg‘ambarimiz (s.a.v.): "Ey Rasululloh! Biz qanday ahvolda hashr 

qilinamiz?" degan savolga javoban bunday deganlar: "Ikki kishi bir tuya ustida, besh 

kishi bir tuya ustida va o‘n kishi bir tuya ustida hashr qilinarsiz". 

 

Vallohu a’lam, bu hadisning ma’nosi shunday bo‘lsa kerak: "Bir qavm islomda bir-

birlariga yordam qilsa, dinni, iymonni, halolu haromni bir-biriga o‘rgatsa, ularga 

marhamat qilinadi. Alloh taolo ularning amalidan tuya yaratadi va ular tuyaga minadilar. 

Ana shunday hashr qilinadilar". Bu esa, amalning sababidandir. Chunki ularning o‘z 

amallari bir tuya bo‘lmagani uchun, faqat bir necha kishining amali bir tuya bo‘lyapti va 

u tuyaga birgalikda minadilar. 

---

Qiyomat va Oxirat. Imom al-G’azzoliy