Falsafa ma’ruzalar matni

Madaniyatda milliylik va umuminsoniylik. Jahonda 1600 dan ortiqroq millat yashaydi. Ular uchun bizning Ona 
sayyoramiz umumiy vatan bo’lib hisoblanadi. Ana shu umuminsoniyat jamoasining hamjihat yashashi, birgalikda va yonma-
yon faoliyati natijasida butunjahon madaniyati va tsivilizatsiyasi shakllangan. 
Shu bilan birga, muayyan hudud, davlat va mintaqalarda ham bir qancha xalqlarning azal-azaldan yonma-yon 
yashab kelayotganligining guvohimiz. Albatta, ular orasida tabiiy ravishda ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy aloqalar 
jarayoni boradi. Bu jarayonlar, o’z navbatida, umuminsoniy va baynalmilal madaniy tamoyillar asosida amalga oshadi. 
Madaniyatlarni bir-biriga yaqinlashtiradi, ular o’rtasidagi umumiy jihatlarning kamol topishiga olib keladi. Ana shu 
umumiylik bilan alohidalik, ya’ni butunjahon madaniyati va biror-bir xalqqa xos bo’lgan madaniyat o’rtasidagi 
muntazam aloqa ham insoniyat tarixi va taraqqiyoti uchun muhim hisoblanadi. 
Bu sohada umumbashariyatga xos bo’lgan jihatlarni biz madaniyatdagi umuminsoniylik, millatning o’zigagina xos 
bo’lgan xususiyatlarni esa madaniyatning milliyligi deb ataymiz. Aslida esa milliylik va umuminsoniylik bir butun 
madaniyatning ikki tomoni, bir-birini taqozo etuvchi jihatlardir. Madaniyat ana shu ikki jihatning uzviy aloqasi va bir 
butunligi orqali namoyon bo’ladi. Milliylik — madaniyatning joni, uning millat bilan bog’liq yashash usuli, millatning 
unda namoyon bo’ladigan ruhidir. Umuminsoniylik esa madaniyatning butun jahonga xosligi, ana shundan kelib 
chiqadigan umumbashariy xususiyatlari, jamiyat rivojining barcha davr va hududlarga xos umumiy tamoyillaridir. 
Milliy madaniyatlar bir-birini boyitadi. Ular o’rtasidagi o’zaro ta’sir tabiiy ravishda xalqlar va millatlarning bir-biri 
bilan iqtisodiy, siyosiy, axloqiy sohalardagi hamkorligi uzviy bog’liqdir. Biroq bir milliy madaniyatni boshqa xalqlarga 
zo’rlab targ’ib etish, joriy qilish ijobiy natijalarga olib kelmaydi. 
Milliy madaniyatning gullab-yashnashi xalqlarning tsivilizatsiyalashgan taraqqiyot yo’lidan borishi va o’ziga xos 
tsivilizatsiya yaratishida muhim ahamiyatga ega.