O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti

partiyalarga 

ularning 

ustavida 

belgilangan 

faoliyatini 

moliyalashtirish uchun ajratiladigan mablag’lar;  



 

qonun  hujjatlarida  belgilangan  tartibda  qo’shilgan  qiymat  solig’ining 

o’rnini qoplash; 



 

O’zbekiston  Respublikasi  ishtirokchi  bo’lgan  xalqaro  tashkilotlarga 

a’zolik badallarini to’lash va ularni moliyalashtirishda ishtirok etish xarajatlari; 



 

davlat 

qarzi 

bo’yicha 

xizmat 

ko’rsatish 

va 

O’zbekiston 

Respublikasining  kafolatlangan  majburiyatlarini  bajarish  bilan  bog’liq 

xarajatlar; 



 

davlat buyurtmasi bo’yicha statistika ishlariga haq to’lash; 



 

saylovlar va refyerendumlar o’tkazish bo’yicha xarajatlar; 



 

xo’jalik  jamiyatlaridagi  davlat  ulushini  boshqarish  bo’yicha  davlat 

ishonchli vakillarining xizmatlariga haq to’lash; 



 

davlat  zaxiralari  va  strategik  zaxiralarni  vujudga  keltirish,  saqlab  va 

yangilab turish bilan bog’liq xarajatlar;  



 

mudofaaga,  jamoat  tartibi  va  xavfsizligini  ta’minlashga,  bojxona 

organlariga ajratiladigan  mablag’lar, shu jumladan harbiy xizmatni, ichki ishlar 

organlarida,  bojxona  organlarida  xizmatni  o’tagan  shaxslar  hamda  ularning 

oilalariga  pensiyalar  va  nafaqalar  uchun  xarajatlar,  shuningdek  qonun 

hujjatlariga  muvofiq  faoliyati  O’zbekiston  Respublikasining  respublika 

budjetidan  moliyalashtiriladigan  muassasalar,  tashkilotlar  va  idoralarga 

ajratiladigan mablag’lar; 



 

qonun hujjatlariga muvofiq boshqa xarajatlar kiradi. 

Ma’muriy  xarajatlar  (asosan  vakolatlar)  2010-yilda  federal  xarajatning 

taxminan  55%ini  tashkil  etgan.  Bu  esa  ko’rsatkich  35%  ga  teng  bo`lganini 

ko`rsatadi,  1970-yildan  buyon  ma’muriy  xarajatlar  uchun  ketgan  budjet 

miqdorining  katta  o’sishi  kuzatilgan.  Asosiy  individual  vakolat  –  umumiy 

ma’muriy xarajatning 36%i - bu Ijtimoiy himoyadir. Sog’liqni saqlash vakolati 

(Tibbiy  yordam  va  g’amxo’rlik)  ma’muriy  xarajatlarning  boshqa  bir  41%ini 

tashkil etadi. 1960-yillar o’rtalaridagi ma’muriy xarajatlarning o’sishi (sog’liqni 

---

 

 

81 

      

 

saqlash  narxlaridagi  federal  hukumatning  roli  va  Jonson  ma’muriyatining 

kichikroq  “Buyuk  Jamiyat”  dasturi)  ma’muriy  xarajatlarga  tegishli  bo`lgan 

federal budjet miqdorini oshirgan. 

Federal  xarajatlarning  boshqa  turkumi  sof  foiz  hisoblanadi.  Federal 

hukumatning foiz xarajati kamomadni moliyalashtirish hamda foiz stavkalariga 

federal  hukumatning  bog`liqligi  hisobiga  o`sgan  va  kamaygan.  2010-yilda,  u 

budjetning  6%ni  tashkil  etgan.  1995-yilda  bu  ko'rsatkich  15%  edi.  2010-yilda 

ancha past foiz ulushi hisobiga juda katta qarz bilan, foiz stavkalari tarixan past 

bo`lgan,  deyarli  nolga  tengdir.  Kongress  Budjet  idorasi  kutilgan  foiz 

stavkasining o`sishi va rag`batlantirish dasturlari hamda mudofaa xarajatlaridagi 

kamomad  hisobiga  2021-yilgacha  sof  foiz  stavkasini  yana  12%ga  o`stirishni 

rejalashtirgandi.  AQSh  Kongressidagi  ekstremal  partizan  farqlar  aniq  xarajat 

kamayishi va/yoki daromad o`sishi nihoyatda mushkul degan murosaga kelindi. 

 

Nazorat uchun savollar 

8.  Budjet xarajatlari deganda nimani tushunasiz? 

9.  Budjet xarajatlar qaysi omillar orqali turlarga bo`linadi? 

10. Budjetning joriy va kapital xarajatlari nimalardan iborat? 

11. Davlatning iqtisodiy maqsadlardagi xarajatlari qanday turkumlanadi? 

12. O‘zbekiston Respublikasida qanday ta’lim bosqichlari mavjud? 

13. Sog’liqni saqlashga qilinadigan xarajatlarni ularning iqtisodiy mazmuni 

va muassasa turlariga ko’ra qanday guruhlarga bo`linadi? 

14. Ijtimoiy ta`minot deganda nimani tushunasiz? 

 

 

 

 

 

---

 

 

82 

      

 

 

4-BOB. DAVLAT MAQSADLI JAMG’ARMALARI