O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti

Davlat budjetidan ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo’llab-quvvatlash 

xarajatlar tarkibi  

 

Ko’rsatkichlar 

2013 yil 

2014 yil 

2015 yil 

2016 yil 

(prognoz) 

mlrd. 

so’m 

% 

mlrd. 

so’m 

% 

mlrd. 

so’m 

% 

mlrd. 

so’m 

% 

Ijtimoiy soha 

va aholini 

ijtimoiy 

qo’llab-

15573  100  18873  100  22457,0  100  25299,3  100 

---

 

 

76 

      

 

quvatlash 

xarajatlari 

Ta’lim 

8984  57,6  10765  57,0  12776,2  56,8  14419,3  57,0 

Sog’liqni 

saqlash 

3768  24,1  4495  23,8  5372,5  23,9  6002,7 

23,7 

Madaniyat va 

sport 

279 

1,7 

334 

1,7 

388,2 

1,7 

448,8 

1,8 

Ilm-fan 

173 

1,1 

199 

1,0 

245,3 

1,0 

321,8 

1,3 

Ijtimoiy 

ta’minot 

107 

0,7 

125 

0,7 

150,4 

0,6 

174,1 

0,7 

Oilalarga 

ijtimoiy 

nafaqalar 

1839  11,8  2047  10,8  2279,8  10,1  2317,2 

9,2 

 

Ushbu  xarajatlarning  tarkibida,  ta’lim  sohasiga  qilinayotgan  budjet 

xarajatlari 2013 yilda 8984 mlrd. so’mni tashkil etib, jami budjet xarajatlaridagi 

ulushi  57,6  foizni  tashkil  etgan.  Ushbu  ko’rsatkich  2014  yilgi  jami  budjet 

xarajatlarida  58,1  foizni,  2013  yilda  mos  ravishda  57,0  foizni,  2015  yilda  mos 

ravishda  56,8  foizni,  2016  yilda  esa  ushbu  xarajatlar  57,0  foizni  tashkil  etishi 

ko’zda tutilgan. 

 

Davlatning boshqaruv faoliyati o’z maqsadlari va funksiyasini murakkab 

tuzilishga  ega  bo’lgan  va  turli  yo’nalishlarda  faoliyat  yurituvchi  o’z  (davlat) 

apparati  orqali  ta’minlashida  namoyon  bo’ladi.  Uning  bir  qismi  qonunlarni 

ishlab chiqish, ko’rib chiqish, tasdiqlash va ijro etish bilan shug’ullanadi, ya’ni 

funksional  ko’rinishdagi  davlat  boshqaruvi  bilan  bog’liq,  boshqa  qismi 

davlatning ichki (huquq-tartibot) va xalqaro barqarorligi va xavfsizligini, uning 

jahon hamjamiyati bilan o’zaro munosabatlarini ta’m inlaydi. 

O’zbekiston  Respublikasi  davlat  hokimiyati  tizimihokimiyatning  qonun 

chiqaruvchi,  ijro  etuvchi  hamda  sud  hokimiyatiga  bo’linishi  prinsipiga 

asoslanadi va ikki daraja – markaziy va mahalliy darajalardan tashkil topadi. 

---

 

 

77 

      

 

Hukumatning  markaziy  organlari  umumdavlat  ahamiyatiga  molik 

masalalarni, mahalliylari esa hududiy muammolarni hal qiladi.  

Mahalliy  hokimiyat  organlarining  boshqaruv  faoliyatigaquyidagilar 

kiradi:  

  qonunchilik, huquq-tartibotni va fuqarolarning havfsizligini ta’minlash; 

  hududlarning iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy rivojlanish masalalari; 

  mahalliy budjetni shakllantirish va ijro etish, mahalliy soliqlar, 

  yig’imlarni tayinlash, budjetdan tashqari jamg’armalarni shakllantirish; 

  mahalliy kommunal xo’jalikni boshqarish; 

  atrof muhitni muhofaza qilish; 

  fuqarolik holati aktlari qayd etilishini ta’minlash; 

  normativ  hujjatlarni  qabul  qilish  va  O’zbekiston  Respublikasi 

Konstitutsiyasi va qonun hujjatlariga zid kelmaydigan boshqa vakolatlar. 

Davlat  budjeti  xarajatlarining  funksional  tasnifiga  binoan  boshqarish 

xarajatlari quyidagi bo’limlardaguruhlashtirilgan: 

 

1. Sud, prokuratura organlari va adliyaning boshqa muassasalarini saqlash 

xarajatlari. 

 

2. Davlat hukumat organlarini saqlash xarajatlari. 

 

3. Davlat boshqaruv organlarini saqlash xarajatlari. 

 

4. Fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlarini saqlash xarajatlari. 

 

5. Referendum va saylovlar o’tkazish bilan bog’liq xarajatlar. 

Sud,  prokuratura  organlari  va  adliyaning  boshqa  muassasalarini  saqlash 

xarajatlario’zida  quyidagilarni  saqlash  uchun  xarajatlarni  mujassamlashtiradi: 

O’zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog’iston Respublikasi Oliy sudi; viloyat, 

shahar va xalq sudlari; O’zbekiston Respublikasi va mahalliy organlarning Oliy 

xo’jalik  sudi;  O’zbekiston  Respublikasi  Bosh  prokuraturasi,  Qoraqalpog’iston 

---

 

 

78 

      

 

Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri prokuraturasi; FHAQQ bo’limlari va 

boshqa xarajatlar. 

Davlat hukumat organlarini saqlash xarajatlarigaO’zbekiston Respublikasi 

Oliy  Majlisini,  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  apparatini,  O’zbekiston 

Respublikasi  Konstitutsiyaviy  sudini,  O’zbekiston  Respublikasi  Markaziy 

Saylov komissiyasi apparatini, Qoraqalpog’iston Respublikasi Jo’qorg’i Kengesi 

apparatini  saqlash,  xalq  deputatlari  faoliyatini  ta’minlash  va  boshqa  xarajatlar 

kiradi. 

Davlat  boshqaruv  organlarini  saqlash  xarajatlario’zida  quyidagilarni 

saqlash  uchun  xarajatlarni  mujassamlashtiradi:  O’zbekiston  Respublikasi 

Vazirlar  Mahkamasi  apparatini;  Qoraqalpog’iston  Respublikasi  Vazirlar 

Kengashi  apparatini;  Qoraqalpog’iston  Respublikasi  vazirliklari  apparatini; 

vazirliklarning markaziy apparati, davlat qo’mitalari, O’zbekiston Respublikasi 

Vazirlar  Mahkamasi  tasarrufidagi qo’mitalar  va  boshqa  idoralarni;  O’zbekiston 

Respublikasi  vazirliklari,  davlat  qo’mitalari  va  boshqa  idoralarning  mahalliy 

organlarini;  MDH  mamlakatlari  hukumatlari  huzuridagi  O’zbekiston 

Respublikasining  doimiy  vakolatxonasini;  hokimliklarni;  Qoraqalpog’iston 

Respublikasi vakolatxonalarini; hokimliklarning bo’limlari va boshqarmalarini; 

chet  elda  joylashgan  respublika  vakolatxonalari,  konsulliklari,  agentliklari  va 

boshqa  diplomatik  muassasalarini;  markazlashgan  buxgalteriyalar  va  boshqa 

xarajatlarni. 

Mahalliy budjetlardanquyidagi xarajatlar moliyalashtiriladi: 

yo’l-patrul  xizmati  bo’linmalari;  uchastka  militsiya  inspektorlari;  professional 

yong’in  xavfsizligi  bo’linmalari;  mudofaa  ishlari  bo’yicha  boshqarmalar; 

qutqaruv  xizmati;  markazlashtirilgan  buxgalteriyalar;  ma’muriy  tartibda 

qamoqqa  olingan  shaxslarni  saqlaydigan  maxsus  joy;  manzillar  bo’yicha 

ma’lumotlar  byeruvchi  byurolar;  balog’at  yoshiga  etmaganlarning  qonun 

---

 

 

79 

      

 

buzarliklarini  profilaktika  qilish  bo’lim  va  bo’linmalari;  balog’atga 

etmaganlarga ijtimoiy-huquqiy yordam berish markazlari va boshqa xarajatlar.  

Shunday  qilib,  davlatning  boshqaruvga  xarajatlari  fuqarolarning  hayoti, 

sog’lig’i,  huquqlari  va  erkinligini,  fuqarolar,  jamiyat  va  davlatning  mulki  va 

manfaatlarini 

noqonuniy 

tajovuzdan 

himoyalovchi 

davlat 

hokimiyati 

organlarining faoliyatini tashkil etish va ta’minlashga yo’naltirilgandir. 

Davlat  apparatini  tegishli  ravishda  moliyalashtirmasdan  boshqaruv 

faoliyatini  amalga  oshirib  bo’lmaydi.  Bu  moddiy-texnika  bazasini  yaratish  va 

saqlashni,  mutaxassis-xodimlar  va  xizmat  ko’rsatuvchi  personalni  ishga 

yollashni,  davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  joriy  faoliyatini 

moliyalashtirishni nazarda tutadi. 

Boshqaruv apparatini saqlash xarajatlari hajmini aniqlab byeruvchi asosiy 

hujjatlar  –  shtatlar  jadvali  va  xarajatlar  smetasi.  Shtatlar  jadvalida  tarkibiy 

bo’linmalar;  rahbar,  ularning  muovinlari  va  mutaxassislar  lavozimlarining 

nomlari  davlat  lavozimlari  reestriga  binoan;  har  bir  lavozim  bo’yicha  shtat 

birliklarining  soni,  lavozim  okladlarining  sxemalari,  ustamalar  (belgili  muddat 

xizmat  qilgani  uchun,  sirlilik  uchun  va  boshqalar)  va  lavozimli  okladlar 

bo’yicha  bir  oylik  ish  haqi  fondiD  aakvsl  eatt  irxiilzmadait.ch  ilarining 

mehnatga haq to’lash fondida moddiy rag’batlantirish va belgili muddat xizmat 

qilgani  uchun  ustamalarga  xarajatlar  alohida  ulushga  ega.  O’zbekiston 

Respublikasi  budjeti  loyihasiga  boshqaruvga  xarajatlarning  jamlanma  hisob-

kitoblari  tahlili  taqdim  etilgan  hujjatlari  va  materiallari  asosida  tegishli 

respublika, viloyat, shahar, tuman ma’muriy bo’linmalari tomonidan to’g’ridan-

to’g’ri  hisoblash  usuli  va  me’yorlash  usulida  tayyorlanadi.  Ajratmalar 

mablag’larga ehtiyoj, shuningdek bir ma’muriy yoki shtat birligiga tasdiqlangan 

tariflar va me’yorlar asosida hisoblanadi. 

O’zbekiston Respublikasi respublika budjetining boshqa xarajatlariga: 

---

 

 

80 

      

 



 

siyosiy