«Физиология» фанидан 2-курс даволаш, педиатрия, касбий таълим, тиббий профилактика, фармация, факультети талабаларига

19.Қўзғалган тўқимада фазаларида кўзғалувчанлик манфий из 
потенциали фазасида; 
19 Repolyarizatsiya fazasi uzoqligi jihatdan teng bo'lmagan ikki qismga 
ajratiladi. Membrana repolyarizatsiyasi dastlab tez borib, keyin 
sekinlashadi va asta to'xtaydi. Bu vaqt manfiy izli potensiali boshlanishiga 
to‘g‘rl keladi. Membrana qisqa muddat davomida qisman 
depolyarizatsiyalanib qoladl, taxminan IS msek davom etadi va shundan 
so'ng. membrana potensiali dastlabkl miqdor 85 mv gacha to'la tiklanadl. 
Manfiy iz potensialni ko'pincha membrananing iz depolyarizatslyasi ham 
deb ataydllar.
Qo'zg'aluvchan to'qimalar tadqiqot qilinganda mahalliy javob hamda 
manfiy izli potensiali davrida bo'sag'a osti stimullarga ham to'qimada 
harakat potensialini generatsiyasi kuzatiladi. Bu faza supernormal yoki 
ekzaltatsiya fazasi deb ataladi. Qo'zg'aluvchan to'qimalardagi iz 
depolyarizatsiyasini kuchaytiradigan, uzaytiradigan ta’sirlar, masalan, 
zaharlanish supernormal fazasini kuchaytiradi va uzaytiradi. Iz potensiali 

---

yo'q nerv tolalarda bu faza ham bo'lmaydi. Bu fazaning davomiyligi 30 
ms ni tashkil etadi.
20.Қўзғалган 
тўқимада 
фазаларида 
кўзғалувчанлик 
гиперполяризация; фазасида;
20
Giperpolarizatsiya - nisbiy fiziologik dam olish holatiga nisbatan 
hujayra membranasining qutblanishining salbiy qiymatini oshirish 
jarayoni. harakat potensiali tamom bo‘lgach, birmuncha vaqt 
boshlang‘ich miqdordan ko‘ra ko‘proq K+ ionlarini membrana orqali 
o‘tkazib turishi sababli, musbat izli potensiali yuzaga keladi. 
Protoplazmadan chiquvchi K+ ionlar oqimining kuchayishi esa 
membrananing iz giperpolyarizatsiyasiga olib keladi.
Kuchli qo'zg'alishdan keyin neyron membranasi dastlabki holatigacha 
qaytmasdan undan ortiqroq, ya’ni giperpolyarlanadi. Buni iz 
giperpolyarizatsiyasi deb ataladi. Shunday holatda kelayotgan 
ta’sirlarga javoban hosil bo'layotgan qo'zg'aluvchi postsinaptik 
potensial membrana depolyarizatsiyasini kritik nuqtagacha yetkaza 
olmaydi, natijada tarqaluvchi qo'zg'alish yuzaga kelmaydi.