Наманган Мухандислик Педагогика Институти Касб таълими факультети

3. Iqtisodiy geografiya tushunchasi 
 
  Iqtisodiy  geografiya  tushunchasi  M.V.Lomonosov  tomonidan  1760  yildan 
ishlatila  boshlangan  bo’lsada,  iqtisodiy  geografik  tasavvurlar  insoniyatning 
o’zlashtiruvchi  iqtisodiyot  bosqichidan  boshlangan.  Birinchi  yirik  ijtimoiy  mehnat 
taqsimoti  dehqonchilikdan  chorvachilikning  ajralib  chiqishi  hamda  uning  ishlab 
chiqaruvchi  iqtisodiyotga  o’tishi,  sug’orma  dehqonchilikning  «Buyuk»  tarixiy 
daryolar  va  O’rta  Dengiz  sohili  bo’ylarida  yuzaga  kelishi,  ikkinchi  yirik  ijtimoiy 
mehnat  taqsimoti  hunarmandchilikning  rivojlanishi,  shaharlar  va  savdo-sotiqning 
taraqqiyoti  iqtisodiy  geografik  bilimlarga  bo’lgan  ehtiyojni  yuzaga  keltirdi  va 
iqtisodiy  geografik  tasavvurlar  doirasi  kengaydi.  Mulkchilik  munosabatlarining 
yuzaga  kelishi,  qo’shimcha  mahsulot  ishlab  chiqarish  imkoniyatlari,  fan,  madaniyat, 
arxitekturaning  rivojlanishi,  qadimgi  davlatlarning  shakllanishi  va  rivojlanishi, 
boshqaruv  shakllarining  (monarxiya  va  demokratiya)  yuzaga  kelishi  iqtisodiy 
geografiyani  fan sifatida shakllanishi  uchun shart-sharoitlarni  hozirladi. 
  Ayniqsa,  milodning  V-asridan  XVII asr o’rtalariga qadar bo’lgan davrda ishlab 
chiqarish  kuchlarining  sezilarli  taraqqiyoti  (foydali  qazilmalardan  keng  foydalanish, 
metall  yeritish,  ip  va  shoyi  gazlamalar  to’qish,  gilam,  qog’oz  va  chinni  buyumlar 
ishlab  chiqarish,  shamol  va  suv  kuchidan  foydalanish,  kemachilikning  rivojlanishi  va 
dastlabki  geografik  kashfiyotlar,  mamlakatlarning  siyosiy,  savdo  va  madaniy 
markazlari  sifatida  shaharlar  rolining  ortishi,  fanning  taraqqiyoti,  ichki  bozorning 
shakllanishi)  davlatlar  o’rtasidagi  savdo-sotiqning  rivojlanishi  natijasida  SHarqiy 
yarim  sharda  3  ta  yirik  mintaqaviy  savdo  markazlarining  (Janubiy  va  Janubi-SHarqiy 
Osiyo,  Yevropa-Venetsiya,  Genuya,  Ginza  ittifoqi  va  Yaqin  SHarq)  shakllanishi