Зиѐвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

чиқармай ўқувчи садақани махфий тарзда берувчига ўхшайди” (Абу Довуд, Термизий, Насоий, 
Аҳмад, Ҳоким ривоят қилган. Ҳадис санади саҳиҳ). 
Уламолар айтишича, бировга билдирмасдан берилган садақа ошкорасидан афзал. Чунки, 
одамларга кўз-кўз қилмасдан берилган садақа риѐдан холи, ихлосга яқиндир. Бундай ҳолатда садақа 
олаѐтган одам ҳам ноқулайлик сезмайди. 
Пастроқ овозда қилинган тиловат махфий садақа кабидир. Сабаби Қуръонни паст овозда ўқиган 
одам риѐдан узоқ бўлади, ѐн-атрофдагиларга халал бермайди. 
َةَرْػيَرُي ِبَِأ ْنَع
ُىْهَع ُللا َيِضَر
َؿ َق ُىَّنَأ
:
ِق ْتَن َك
ُللا ىَّلَص ِّْبَِّهلا ُةَءاَر
ِب َ َّلَسَس ِىْهَلَع 
اًرْوَط ُضِفَْيََس اًرْوَط ُعَفْرَػي ِلْهَّلل 
ُواَسَر .
.ٌنَسَح ُوُدَهَسَس َدُساَد وُبَأ
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам 
кечаси баъзан овозларини кўтариб, баъзида паст овозда қироат қилардилар” (Абу Довуд ҳасан 
санад билан ривоят қилган). 
Бу ривоят шарҳида айтилишича, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ѐлғиз қолганларида овозларини 
баландроқ кўтариб қироат қилардилар. Агар ѐнларида ухлаѐтган одам бўлса, Қуръонни паст овозда 
ўқирдилар. 
Абдуллоҳ ибн Абу Қайсдан ривоят қилинади: “Мен Оишадан: “Набий соллаллоҳу алайҳи ва 
салламнинг тунги қироатлари қандай эди: паст овозда ўқирмидилар ѐки овоз чиқарибми?” деб 
сўрадим. Шунда Оиша: “Буларнинг ҳаммасини қилардилар. Гоҳида овозларини пасайтириб, гоҳида 
204
Ҳайсамий “Мажмауз завоид”да айтади: “Бу ҳадисни Табароний “Авсат”да ривоят қилган. Ҳадис санадида 
Ҳумайд ибн Ҳаммод ибн Хувор бор. Ибн Ҳиббон уни ишончли ровий деб ҳисоблаган. Менимча, у янглишган. Баззорнинг 
бошқа ровийлари саҳиҳ кишилар”. 

---

99 
баланд овозда (Қуръон) ўқирдилар”, деди. Мен: “Ҳамду сано ишларда енгиллик (жорий) этган Аллоҳга 
хосдир!” деб айтдим
205
”. 
Хуллас, Қуръонни чиройли ўқишга, оятлар мазмунини тафаккур этишга намозда алоҳида 
эътибор берилса, қалбда ихлос, Аллоҳга қурбат ҳосил бўлади
206
.