Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

Ҳуқуқ нормасини қўллашга бўлган асосий талаб, унинг қонунийлиги, 
асосланганлиги, мақсадга мувофиқлиги ва адолатлиги ҳисобланади. 
Ҳуқуқий нормаларни қўллашнинг моҳияти муайян юридик ҳолатни тегиш-
ли ҳуқуқий нормага олиб келиш ва унинг асосида давлат­ҳокимиятчилик 
қарорини қабул қилиш бўйича ички ишлар органлари мансабдор шахслари-
нинг хатти­ҳаракатларидан иборатдир.
Ҳуқуқни қўллаш жараёнида ички ишлар органлари:
биринчидан, ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг мавжудлигини ва уларни чега-
расини аниқлайди;
иккинчидан, субъектив ҳуқуқ ва мажбуриятларнинг ҳаракати вақтини ёки 
уларни тўҳтатилиши ҳолатини белгилайди;
учинчидан, ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга бўлишнинг тўғрилиги устидан 
назоратни амалга оширади.
Ҳуқуқни қўллаш фуқарони, унинг муайян ижтимоий бойликдан фойда-
ланишга бўлган даъвосини қондиришга ваколат қилинган давлат органлари 
ва мансабдор шахслар билан ҳуқуқий муносабатга киришини кўзда тутади.
Ҳуқуқни қўллаш шошилинч равишда, бир йўла амалга ошириладиган ҳаракат 
бўлиши шарт эмас. Кўп ҳолларда, бу бирор бир жараённинг (жиноий ишни 
қўзғаш, дастлабки тергов, маъмурий юрисдикция ишларини кўриш) кўплаб 
иштирокчиларини изчиллик билан ривожланиб борувчи ҳаракатларининг 
бутун комплекси бўлиши мумкин.
Ўз мазмунига кўра ҳуқуқни қўллаш фаолияти регулятив ва ҳуқуқни 
муҳофааза қилишга бўлинади.
Қонунни қўллашда регулятив фаолият шаклининг зарурияти, фуқароларнинг 
субъектив ҳуқуқлари ва юридик мажбуриятларини ўрнатувчи ҳуқуқий нор-
малар, ваколатли органлар томонидан тегишли равишда ҳуқуқий қарорларни 
чиқармасдан туриб амалга ошириб бўлмаслигининг имкони бўлмаган ҳолларда 
вужудга келади.
Мазкур иш шакли асосан ички ишлар органлари фаолиятининг ташкилий 
жиҳатларини қамраб олади. Моҳиятан у, ички ташкилий ва ташқи ташкилий 
жиҳатдан вазифаларни бажаришга қаратилган турли ҳил бошқарувчилик муам-
моларни ҳал этишда таъминловчи ҳисобланади.