Microsoft Word ernest xeminguey chol va dengiz ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
26
Йўқ, албатта. Дунёда ҳеч ким уни оғзига олишга лойиқ эмас; ахир, унга бир қаранг, ўзини 
қандай тутяпти, қандай шарофат кўрсатяпти. 
«Мен жуда кўп нарсаларни тушунмайман,— деб ўйлади у.—Аммо бизга қуёш, ой ва 
юлдузларни ўлдиришга тўғри келмаганлиги қандай яхши. Денгиздан бор йўқ ризқи рўзимизни 
қоқиштириб олаётганимиз ва яна ўз биродарларимизни ўлдираётганимиз ҳам етиб ортади. 
Энди мен эшкаклардан бўладиган тормоз ҳақида ўйлаб кўришим зарур. Бунинг ҳам яхши, 
ҳам ёмон томони бор. Мен анча-мунча калавадан айрилиб қолишим мумкин, кейин, балиқ 
силтаниб қолса, тамом, уни ҳам қўлдан чиқариб қўяман, тормоз бўлса, қайиқни тез ҳаракат 
қилишдан маҳрум қилиб қўяди! Қайиқнинг ен-гиллиги эса ҳам балиқнинг, ҳам ўзимнинг азоб-
уқубатларимни оширади, аммо бу уқубатдан халос бўлишимнинг гарови ҳам шунда. Ахир, бу 
балиқ, агар истагудай бўлса, бундан ҳам тез сузиши мумкин. Ҳай, нима бўлса бўлар, ҳозир, 
ҳидланиб қолмасдан бурун макрелни тозалаб қўйиш ва пича тотиниш керак. Қувват бўлади. 
Энди яна бирор соат дам оламан, кейин агар балиқ ўзини тинч тутадиган бўлса, қуйруқ 
томонга ўтиб, лозим бўлган ишларни қиламан ва эшкаклар тўғрисида бир фикрга келаман. 
Унгача балиқнинг ўзини қандай тутишини қузатиб бораман. Эшкак билан бўладиган ҳангома 
яхши ўйлаб топилди, бироқ ҳозир бўлса-бўлмаса ишга қатъий киришиш керак. Балиқ ҳали кучга 
тўлиқ. Мен қармоқ балиқ лунжининг худди ўзгинасида санчилиб турганини, оғзи эса маҳкам 
қисиб олин-ганини пайқаган эдим. Қармоқнинг унга бераётган азобини азоб дсмаса ҳам бўлади. 
Уни кўпроқ очлик ва ўзи нималигини аниқ билиб етмайдиган хавф-хатар сезгиси қийнайди. 
Ҳордиқ олавер-чи, чол. Сенга навбаг келгунча, балиқ захмат тортаверсин». 
Унинг назарида, ўзи икки соатга яқин дам олган эди. Ой энди кеч кўтарила бошлаганидан, у 
вақтни аниқ белгилай олмади. Тўғрисини айтганда, унинг дам олиши шунчаки, хўжа кўрсинга 
бўлган дам олиш эди. У балиқнинг оғирлигини ўз елкасида бояги-бояги ҳис қилар, шундай 
бўлса ҳам чап қўли билан қуйруқ план-ширига таянган ҳолда оғирликни имкони борича қайиққа 
солишга уринарди. 
«Чилвирни қайиққа боғлаб қўйишим мумкин бўлганида, ҳамма нарса оппа-осон ҳал бўлган 
бўларди-қўярди,— деб ўйлади у.— Аммо у салгина силтана қолса борми, тамом, чилвир чирт 
узилади кетади. Мен чилвирга тушадиган кучни ўз гавдам билан бетўхтов қирқиб, ҳар дақиқада 
калавани икки қўллаб бўшатишга тайёр туришим керак». 
— Аммо сен, ахир, ҳали ухлаганинг йўқ-ку чол,— деди у овоз чиқариб.— Ярим кун ва бир 
кеча, кейин яна бир кундуз ўтса ҳамки, сен ҳамон ухлаганингча йўқ, ҳа. У тўполон кўтармай, 
хотиржам тўрган маҳалда, сен нима қилиб бўлса ҳам озгина ухлаб олишнинг ғамини е. Бўлмаса, 
каловланиб қоласан. 
«Ҳозир миям жуда яхши ишлаяпти,— деб ўйлади у.— Ҳатто жуда ҳам равшан. Шунчалик 
равшанки, гўё ҳамшираларим бўлган юлдузларга ўхшайди. Аммо нима бўлганда ҳам, мен ухлаб 
олишим керак. Юлдузлар ҳам ухлайди, ой ҳам ухлайди, қуёш ҳам ухлайди ва ҳатто оқим 
бўлмаган, жимжит сукунат чўккан кезлари океан ҳам ухлайди. 
— Ухлаб олишни ёдингдан чиқарма,— деб уқтиради ўзига ўзи чол. — Ухлашга ўзингни 
мажбур қил. Калавадан бир амаллаб холи бўлишнинг осон ва тўғри йўлини ахтар. Энди 
қуйруққа ўтиб, макрелни тозалаб қўй. Эшкакдан қилинган тормоз эса, худо кўрсатмасин ухлаб 
қолгудай бўлсанг, ниҳоятда хатарли бўлади. 
— Аммо мен уйқудан воз кечишим ҳам мумкин, — деди у ўзига.— Ҳа, мумкин, бироқ бу 
ҳам ўлгудай хавфли. 
У балиқни безовта қилмасликка ҳаракат қилиб, эмаклаб қуйруқ томонга силжий бошлади. 
«У ҳам эҳтимол, пинакка кетаётган бўлса ажабмас,— деб ўйлади у — Аммо мен унинг нафас 
ростлаб олишини истамайман. У то жон бергунча қайиқни тортиб бориши керак». 
Қуйруққа етиб олгач, у айланиб балиқнинг бутун оғирлигини чап қўлига ўтказди, ўнг қўли 
билан эса пичоқни ғилофдан суғуриб олди. Юлдузлар бодраб-бодраб нурланар, макрель 

---

Эрнест Хемингуэй. Чол ва денгиз (қисса)