Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

1. Sodda – bir so’zdan iborat bog’lovchilar: e, o, ma, come, che, nè va boshq.
2.Qo’shma – ikki yoki undan ortiq so’zlarning birikuvi natijasida yuzaga
kelgan bog’lovchilar: oppure, neanche, sebbene, allorchè, nondimeno va boshq. 
3. Turg’un birikmali – bir qancha alohida yoziladigan so’zlardan tashkil
topgan bog’lovchilar: per il fatto che, di modo che, dal momento che, per la qual 
cosa va boshq. 
Bog’lovchilar gap tarkibida bajaradigan sintaktik vazifasiga ko’ra, ikki yirik 
guruhga ajratiladi: teng bog’lovchilar va ergashtiruvchi bog’lovchilar. 

---

103 
Teng bog’lovchilar – qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplarni yoki sodda gap 
tarkibidagi so’zlarni sintaktik jihatdan bir darajaga qo’yib bog’laydi. 
Ergashtirivchi bog’lovchilar - qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplarni yoki 
sodda gap tarkibidagi so’zlarni sintaktik jihatdan turli darajalarga qo’yib bog’laydi 
va asosan, ergashgan tobe gapni ergashtiruvchi hokim gapga bog’lashga xizmat 
qiladi. 
Teng bog’lovchilar ma’no-mazmuni ya’ni, o’zlari bog’lab kelayotgan uyushiq 
bo’laklar yoki gaplar orasida o’rnatadigan munosabatiga ko’ra 6 ta turga bo’linadi: 
1. Copulativo (lot. copulare – birlashtirmoq) - biriktiruv bog’lovchilari bir xil
qiymatga ega bo’lgan uyushiq bo’laklar yoki gaplarnini bog’lash uchun xizmat 
qiladi: Salutò e partì – xayrlashdi va jo’nab ketdi. 
2. Disgiuntivo – ayiruv bog’lovchilari o’zi bog’lab kelayotgan uyushiq
bo’laklar yoki gaplardan birini inkor etib bog’lab keladilar. Buono o cattivo che 
sia, mi piacce lo stesso – yaxshi yoki yomon bo’lsin, baribir menga yoqadi. 
3. Avversativo – zidlov bog’lovchilari gap yoki so’zlarni o’zaro bir-biriga
qarshi qo’ygan holda bog’laydilar: Siamo andati al cinema ma il film non c’è 
piaciuto – kinoga bordik ammo kino bizga yoqmadi. 
4. Dichiarativo o esplicativo –aniqlov bog’lovchilari izoh yoki sharhni
ifodalab kelishadi: Sono arrivato tre giorni fa, cioè a mercoledí – men uch kun 
avva ya’ni chorshanba kuni keldim. 
5.Conclusive –xulosa bog’lovchilari umumiy xulosa, natijani bildirishda
qo’llaniladi: Mi scrive dalla Germania, dunque è tornato a lavorare lì – menga 
Germaniyadan yozayapsan demak u yerga ishlashga qaytgansan. 
6.
Correlativo – munosabat bog’lovchilari uyushiq bo’laklar yoki gaplar
o’rtasida munosabat va aloqa o’rnatadilar: E amava e prendeva cura, ma era 
inutile – Ham sevar ham g’amxo’rlik qilardi, ammo befoyda edi. 
Xulosa qilib aytganda italyan tilidagi bog’lovchilar qo,’shma gap tarkibidagi 
sodda gaplar yoki uyushiq bo’laklarni bog’lash uchun xizmat qilib, ikki turi 
mavjud: teng hamda ergashtiruvchi. Teng bog’lovchilar o’z navbatida 6 turga 
bo’linadi va ushbu bog’lovchilarning anglatgan ma’no-mazmuni uyushiq bo’laklar 
yoki sodda gaplar orasidagi munosabatni belgilovchi omil bo’lib xizmat qiladi. 
Adabiyotlar 
6. I.A.Karimov. Yuksak ma’naviyat yengilmaskuch. -T.: “Ma’naviyat” 2008.
7. M. Dardana. La lingua italiana. M.: “Novecento”1997.
8. L. Maricco. La grammaticaitaliana. N.. “Mondo”. 2000
9. T.Irisqulov. Tilshunoslikka kirish. T. “O’qituvchi”. 2006.
10.
Z.Xolmanova Tilshunoslik. T. : “O’qituvchi”. 2011