F I z I k a o’quv qo’llanma


    Yorug’likning qaytishda va sinishda qutblanishi



Download 10,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet211/303
Sana06.08.2021
Hajmi10,16 Mb.
#140212
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   303
Bog'liq
FIZIKA (Oquv qollanma)

 

 24.5    Yorug’likning qaytishda va sinishda qutblanishi 

Tabiiy  yorug’lik  manbaidan  tarqalayotgan  yorug’lik  qutblanmagan  bo’ladi, 

ya’ni  nurga  perpendikulyar  barcha  yo’nalishlardagi  tebranishlar  mavjud  bo’ladi. 

Lekin  tabiiy  yorug’likdagi  ba’zi  yo’nalishlar  bo’yicha  sodir  bo’luvchi 

tebranishlarni  susaytirish,  xattoki  mutlako  yo’qotish  usullari  ham  bor.  Shundayo 

usullarning  biri bilan  tanishaylik. 

Tabiiy  yorug’lik  nuri  ikki  dielektrikni  ajratib  turuvchi  chegaraga 

tushayotgan bo’lsin (24.6-rasm). 

U  qisman  qaytadi  (1   nur)  va  qisman  sinadi  (1   nur).  Tajribalarda  1   va  1  

nurlar  o’zaro  perpendikulyar  bo’lgan  holda  qaytuvchi  nur  to’la  qutblangan  bo’lib, 

uning  tebranishlari  tushish  tekisligiga  perpendikulyar  bo’lgan  tekislikda  sodir 

bo’ladi  (rasmda  bu  tebranishlar  nuqtalar  yordamida  tasvirlangan).  Singan  nur  esa 

qisman  qutblangan  bo’ladi.  24.6-rasmda  bu  nur  shartli  ravishda  nuqtalar  va  nur 

yo’nalishiga  perpendikulyar  qilib  o’tkazilgan  kesmachalar  tarzida  tasvirlangan. 

Kesmachalarning  nuqtalarga  nisbatan  ko’pligi  esa  singan  nurning  tarkibida  tushish 

tekisligidagi  tebranishlar  boshqa  yo’nalishlardagi  tebranishlarga  nisbatan  ko’proq 

ekanligini  bildiradi.   

 

Geometrik  optika  qonunlariga  asosan,  ikkinchi  muhitning  birinchi  muhitga 



nisbatan  sindirish  ko’rsatkichi  n

21 


ning  qiymati  tushish  burchagi  sinusining  sinish 

burchagi sinusiga  nisbati bilan  aniqlanadi: 



 

r

i

n

sin


sin

21

                                               (24.14)        




 

346 


Ikkinchi  tomondan, 24.6-rasmdan foydalanib, i+r= /2, degan xulosaga 

kelamiz.  Shuning  uchun (24.14) ni quyidagicha  o’zgartirib yoza olamiz: 



tgi

i

i

i

i

r

i

n

cos


sin

)

2



sin(

sin


sin

sin


21


Download 10,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   303




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish