Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi fargʻona davlat universiteti filologiya fakulteti

16 

 

U  yerda  yashovchi  insonlar  esa  nafaqat  qishloq  xoʻjaligi,  balki  sanoat  va 

hunarmandchilik mahsulotlarini ishlab chiqarishda ham yetakchilik qilishmoqda.  

―Qishloq‖  soʻzi  ―qishlov‖  soʻzi  asosida  paydo  boʻlgan  degan  fikrni 

B.Toʻychiboyev  ham  aytib  oʻtgan.

17

  Filologiya  fanlari  doktori  Ergash  Umarov 

oʻzining  ―Qishloq  soʻzining  tarixi‖  maqolasida  quyidagi  fikrlarni  berib  oʻtgan: 

―Qishloq soʻzi dastlab qish va loq soʻzlaridan tashkil topib, ―qishlamoq‖ ma’nosini 

anglatgan.  Til  taraqqiyotida    loq  soʻzi  ikki  sabab  bilan  affiks  qatoriga  oʻtishga 

majbur  boʻlgan:  birinchisi,  kichraytirish  affiksi  bilan  raqobatga  tushib  qolishi, 

ikkinchisi, forscha ―joy‖ soʻzi tomonidan siqib chiqarilishi.‖ 

―Tashqari  sovuqta  tashvish  tortquncha  shahrning  yovugʻidan  qoʻpub,  bir 

qoʻrgʻonda qishloq solmoq kerak… Qishloqqa Xoʻja Diydor qoʻrgʻonini maslahat 

koʻrub, koʻchub Xoʻja Diydorning olidagi oʻlangga tushuldi… Necha kun qishloqi 

uylar tayyor boʻlguncha oʻlangda oʻlturildi.‖

18

Oʻzbek tilining fikrni keng ifodalab 

berish imkoniyatiga ega ekanligini yuqorida M. Koshgʻariy, A. Navoiyning oʻlmas 

asarlari  misolida  koʻrib  oʻtdik.  Z.  M.  Boburning―Boburnoma‖  asari  ham  bu 

jihatdan  oʻzbek  adabiyotidagi  bebaho  va  beqiyos  asardir.  Oʻzbek  tilida  fikrni 

ifodalab  berishda  evfemizmlardan  ham  foydalaniladi.  Dastlab,  evfemizm 

tushunchasiga toʻxtalib oʻtamiz.  

―Evfemizm  –  yunoncha  ―yaxshi  gapirmoq‖  ma’nosidagi  soʻz  boʻlib, 

hodisaning  yumshoq  shakldagiifodasi;  qoʻpol  botmaydigan  soʻz  (ibora) 

qoʻllashdir.‖

19

 

 

Zulxumor 

Xolmanova 

(УзМУдотценти) 

 

― 

―Бобурнома‖дагиэвфемизмларнингфункционал-семантикхусусиятлари‖ 

maqolasida ―Boburnoma‖dagi evfemizmlarni 2 xil turini farqlaydi: