Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi fargʻona davlat universiteti filologiya fakulteti

13 

 

hosil qilgan . Eng muhimi, mazkur misralardagi chek leksemasi (yoʻlum) chek-kel, 

huzurimga kel, chekting yani yoʻlumni toʻs, (qoʻlum) tut-ushla, meni (qoʻlumdan) 

tut kabi majoziy ma’nolarda qoʻllanilganidir.‖

13

 

―Layli  va  Majnun‖  asarida  ―chek‖  soʻzi  koʻplab  ma’nolarda,  jumladan, 

yozmoq,  kiritmoq,  bogʻlamoq,  figʻon  tortmoq,  (til)  soʻzladi,  ichmoq,  bitdi,  (oʻq) 

otmoq,  (sipoh)  tortmoq,  ranjimoq.,  oʻkinmoq,  yoʻllamoq  kabi  ma’nolarda 

qoʻllanilgan.Jumladan: 

 

 

 

Chun koʻrdi furugʻ talʻatini,  

 

 

 

Oy chekmadi mehr minnatini. (―Layli va Majnun‖  21-b) 

 

 

 

Hijron qora shomi zoru mahzun,  

 

 

 

Chekkan kibi oʻtluq ol Majnun. (35-b)   

                 Yub ogʻzini dard har yamondin,  

                 Kim ohi koʻkka chekkum ondin. (42-b)  

Gah koʻzidin oqib ashk nogoh,  

Gohi chekib ixtiyorsiz oh. (59-b)  

                  Koʻz uchi bila boqib bu chu gohi,  

                  Jonidin chekib andoq oʻtlugʻ ohi. (60-b)  

Boisin chu soʻrdi ul dilafroʻz,  

Bedil chekibon biro hi jonsoʻz. (62-b)  

                Topib chu vuquf bu azogʻa,   

                 Ashjor alam chekib havogʻa. (65-b)  

Koʻngliga sipah chekib alamlar,  

                                                           

13

ЭгамоваШ. Бирсўзнинглексикмаьноларихусусида // Til va adabiyot ta’limi 2002-yil 6-son 88-b)   

---