‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. Hamdamova ma’naviyat asoslari

0 ‘yinlar  -   o'yinda  bolaning  jismoniy  kuchi  rivojlanadi, 
qo‘li  qattiq,  gavdasi  egiluvchan,  ko‘zi  o‘tkir  bo‘ladi,  fahm- 
farosati,  topqirligi,  tashabbuskorligi  oshadi.  Bolalar  va 
o ‘smirlarning  harakat  faoliyatiga  bo‘lgan  tabiiy  intilishlarini 
qoniqtiradigan  o‘yinlar jam oa  bilan birgalikda  iztirob  chekish, 
yordam qo‘lini cho‘zish, birgalikdagi harakatlaridan shodlanish 
tuyg‘ularini  uyg‘otadi,  do‘stlik  va  o‘rtoqlikning  mustahkam- 
lanishiga yordam beradi.
Turizm.  Bu  o ‘quvchilami  jonajon  o‘lkasi,  mamlaka- 
timizning  tabiiy,  tarixiy  va  madaniy  yodgorliklari  bilan 
tanishtirish  maqsadida  tashkil  qilinadigan  sayrlar,  ekskursiya, 
safar va sayohatlardir.  Turistik tadbirlarda о‘quvchilar jismoniy 
toblanadilar, chidamlilikni, murakkab vaziyatlardan yo‘l topish 
va  harakat  qilishni  amaliy  ko‘nikmalarini,  jamoa  bilan 
birgalikdagi  hayot  va  faoliyat,  rahbarlik  va  bo‘ysunish 
tajribasini  egallaydilar,  amalda  tabiiy  muhitda  javobgarlik
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

munosabati normalarini o‘zlashtiradilar.
Turistik  safarlami  uyushtirish  va  o‘tkazishga  (piyoda, 
chang‘ida,  qayiqda,  velosipedda) jismoniy  tarbiya  o‘qituvchisi 
bilan  birgalikda  guruh  rahbari,  ota-onalar,  otaliqdagilar  jalb 
qilinadi.  Ular  jismoniy  og‘irlikni  ma’lum  normaga  solish, 
xavfsizlik  qoidalariga  amal  qilish  va  bolalaming  hayoti  va 
sog‘lig‘ining  himoyasi  uchun  alohida  javobgardirlar.  Safar 
vaqtida tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha tarbiyaviy  ishlar olib 
boriladi.
Sport.  Jismoniy  tarbiyadan  sport  jismoniy  mashqlaming 
alohida  turlari  bo‘yicha  eng  yuqori  natijalarga  erishishga 
bog‘liqligi bilan ajralib turadi.  Sport texnik natijalarini aniqlash 
va  g‘oliblami  belgilash  uchun  musobaqalar  o ‘tkaziladi. 
Musobaqalarda  keskin  sport  kurashi  sharoitida,  jamoa  oldida 
o‘zining  natijalari  uchun  yuksak  mas’uliyat  o‘quvchilami 
uncha-muncha jismoniy va asab  zo‘riqishlarini  bartaraf etishga 
olib  keladi,  harakatlanish  va  ma’naviy-irodaviy  sifatlarini 
namoyon qiladi,  rivojlantiradi.  Quyi  sinf o‘quvchilari jismoniy 
mashqlar  (sport)ning  o‘quv  dasturidan  joy  olgan  turlari 
bo‘yicha musabaqalar o‘tkazadilar.
Gigiena omillari jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini gigienik 
ta’minlash,  o‘quv  mehnati,  dam  olish,  ovqatlanish,  uyqu  va 
boshqalami oqilona tartibga solishni o‘z ichiga oladi.
Inson  organizmi  hayotida  hech  narsa  ritmdan  ortiq 
hukmronlik  qila  olmaydi.  Agar  inson  muayyan  rittnda  ishlasa 
va  dam  olsa,  ovqatlansa  va  uxlasa,  organizm  faoliyatning  har 
bir  turiga  oldindan  tayyorlanadi,  nisbatan  yengil  o‘tadi,  tezlik 
bilan  kirishadi,  chunki  mustahkamlangan  asab  aloqalarining 
«ishga  solish»  mexanizmi  ishlay  boshlaydi.  Ritm  qo‘zg‘alish 
va tormozlanishni tenglashtiradi,  organizmdan uning  m e’yorda 
va  barqaror  ishlab  turishi  uchun  ajraladigan  energiyaning 
sarflanishini kamaytiradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Hayot  va  faoliyatning  mehriy  asosi  sifatida  kun  tartibi 
o‘quv  o‘qishdan  tashqari  va  bo‘sh  vaqtni  sarflashni  gigienik 
normalarga  muvofiqlashtirishga  olib  keladi,  mehnat  qilish  va 
dam  olishni  almashlab  turishning  qat’iy  tartibi  va  maqsadga 
muvofiqligini  belgilab  beradi.  Qunt  bilan  tuzilgan  va 
muntazam  bajariladigan  tartib  kuchni  sarf  etish  va  tiklanish 
muvozanatini  saqlaydi,  sog‘liqni  mustahkamlaydi,  tetik  va 
xushchaqchaq 
kayfiyat 
uyg‘otadi, 
batartiblik, 
aniqlik, 
uyushqoqlik,  intizomlilik,  vaqtni  his  qilish  va  o‘z-o‘zini 
nazorat qilishni tarbiyalaydi.