Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva



Download 6,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/114
Sana03.08.2021
Hajmi6,69 Mb.
#137685
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   114
Bog'liq
Iqtisodiy geografiya

Zarafshon 
iqtisodiy 
rayoni 
— 
B uxoro, 
N avoiy  va 
S am arqand  viloyatlarini  o ‘z  ichiga  oladi.  Iqtisodiy  rayon 
Z arafshon  daryosining  o ‘rta  va  quyi  qism ini,  qadim da  uning 
ta ’sirida  vujudga  kelgan  xo‘jalikning  h u du diy  tizim ini  o ‘z 
ichiga  oladi.  R ayonning  u m u m iy   m aydoni  168,1  m ing  km 2 
b o ‘lib,  u  m am lakat  h ud ud in ing   37,4  foizini  tashkil  qiladi.  Bu 
jih atd an   u,  faqat  Quyi  A m udaryo  ray onidan  biroz  kichikroq, 
xolos. 
Aholisi 
5916,5 
m ing 
kishi 
(2012 
y.) 
b o ‘lib, 
um um respublika  aholisining  20,0  foizi 
istiqom at 
qiladi. 
B undan  S am arqand  viloyati  aholisi  3327,2  m ing  kishi,  N avoiy 
viloyatiniki  881,7;  Buxoro  viloyatiniki  esa 
1707,6  m ing 
kishidan  iborat.
A holisining  zichligi  iqtisodiy  rayon  b o ‘yicha  1  k m 2  joyga 
o ‘rtacha,  35,2  kishidan  to ‘g ‘ri  keladi.  H u d u d i  shim olda 
Q ozog‘iston 
Respublikasi, 
N u ro ta  
tizm alari, 
shim oli 
— 
sharqda  T urkiston,  sharqda  va  ja n u b i-sh arq d a  Z arafshon 
tizm alari 
bilan, 
davlatlardan 
yana 
ja n u b i-g ‘arbda 
T u rkm aniston  davlati  bilan  chegaradosh.
Iqtisodiy 
rayon 
yer 
sirti 
xilm a-xil 
k atta 
qism i 
tekisliklardan  (Q izilqum ,  Q arno b  c h o ‘li),  vodiy  va  adir 
yerlardan  iborat.  Tabiiy  resurslardan  m ineral  resurslarga  boy, 
tabiiy  gaz  zaxiralari,  oltin,  n o d ir  m etallar,  tuzlar,  qurilish 
m ateriallari,  m arm ar,  volfram   konlari  m in taq a  sanoatini 
rivojlantirishda 
katta 
aham iyatga 
ega. 
Suv 
resurslariga 
Z arafshon  daryosi,  A m u  Buxoro,  A m u  Q o rak o ‘l  kanallari, 
Q uyim ozor,  K attaqo T g‘o n   suv  om borlarini  kiritish  m um kin. 
Buxoro  vohasi  k o ‘proq  A m udaryo  suvlari  bilan  sug‘oriladi. 
Biroq,  bu  hu dud n in g   rivojlanishida  Z arafshon  daryosining 
aham iyati  katta  b o ‘lgan;  Buxoro  daryoning  quyi,  Sam arqand 
esa  daryoning  yuqori  qism ida joylashgandir.
Zarafshon  iqtisodiy  rayoni  O 'zbekiston   yalpi  ichki  m a h su ­
lotining  18-20,  sanoat  va  qishloq  xo'jaligi  m ahsulotlarining 
22-23  foizini  beradi.  M am lakat  ichki  m e h n at  taqsim otida 
rayon 
hosil 
qiluvchi 
tarm o q lar 
sifatida 
paxtachilik, 
qorako'lchilik, 
rangdor 
m etallurgiya, 
xalqaro  turizm   va 
boshqalar  xizm at  qiladi.  Shuningdek,  bu  h u d u d d a  pilla 
yetishtirish,  uzum chilik,  kim yo  va  neft  kim yosi,  o z iq -o v q a t, 
to 'q im ach ilik   sanoatlari  h am   rivojlanib  bo rm oq da.  R ayonni
184


g 'a rb d a n   sharqqa  to m o n   kesib  o ‘tuvchi  xalqaro  te m ir  va 
avtom obil  y o ‘llar,  sug‘orish  inshootlari  uning  iqtisodiyot ini 
shakllanishida  k atta  aham iyatga  ega.
M intaqa  iqtisodiyoti  agrar-indust rial  y o ‘nalishga  ega. 
M ustaqillik  yillarida  m in taq a  sanoati, 
xususan,  yoqilg‘i, 
qurilish  m ateriallari  ishlab  chiqarish  an ch a  tez  rivojlandi, 
qulay 
investitsiya 
m uhiti 
yaratildi. 
M am lak at 
neft 
m ustaqilligini  ta ’m inlashda  Buxoro  (Q orovulbozor)  neftni 
qayta  ishlash  zavodi  m u h im   o ‘rin   tu tm oq da.  Bu  korxona 
F ransiyaning  T eknep  firm asi  bilan  ham korlikda  barpo  etildi  va 
b uning  u ch u n   500  m ln.  A Q SH   dollariga  yaqin  m ablag1 
sartlandi. 
Z avod 
Q ashqadaryo 
neft-gaz  konlari 
asosida
ishlaydi.  Y oqilg‘ini  asosan  Q orovulbozor  neftni  qayta  ishlash 
zavodi  va  qism an  «G azlineftgaz  qazib  chiqarish»  shirkat 
korxonasi  beradi.
S anoatda  m ashinasozlik  va  m etallni  qayta  ishlashda
ta ’m irlash  m exanika  zavodi  «Trubodetal»;  «B uxorosozta’m ir- 
servis»,  «N EM »  ta ’m ir  m exanika  zavodi,  «Sam arqandliftsozlik 
zavodi;  yengil  va  oziq-ovqat  sanoatida  «Buxoro  brilliant 
shilk»;  « 0 ‘zkarpet»,  «Ram star»,  «Q orako‘lteks»,  «Samteks», 
«U z  ВАТ», 
«Sino»,  «Sigaretnaya»  q o ‘shm a  korxonalari, 
K ogon,  K attaq o ‘rg*on  yog‘-ekstraksiya  zavodlari,  Shuningdek, 
B uxoro 
yog‘-eksraksiya 
zavodi, 
«Yevrosnar» 
q o ‘shm a 
korxonasi, 
kim yoda 
«Sam arqandkim yo», 
«N avoiyazot», 
«Elektroxim sanoat», 
yoqilgN -energetikada  X ishrov 
G E S ,
N avoiy  IES,  qurilishda  «Q izilqum sem ent»,  «Q izilqum -R us- 
N ur»,  rangli  m etallurgiyada  «Z arafshon-N yum ont»  q o ‘shm a 
korxonalari  h am   yetakchilik  qiladi.  M am lakatim iz  x o ‘jaligi 
u c h u n   nihoyatda  zaru r  b o ‘lgan  superfasfat  zavodi  xom ashyosi- 
fosforitlar  N avoiy  viloyati  h ud ud ida  ishlab  chiqariladi.
Z arafsho n  iqtisodiy  rayoni  0 ‘zbekiston  u m u m iy   qishloq 
x o ‘jaligi  m ahsulotining  26,7  foizini  yetishtiradi.  Iqtisodiy 
rayon  tarkibida  b u   jih a td a n   S am arqand  viloyati  yetakchilik 
qiladi.  Q ishloq  x o ’jaligi  paxtachilik,  q o rak o’lchilik,  q o ‘ychilik, 
m eva-sabzavotchilik 
va 
donli 
ekinlar 
yetishtirishga 
ixtisoslashgan.  Iqtisodiy  rayonda  respublika  yalpi  d o n   ekini 
hosilining  22,8  foizi,  g o ‘shtning  29,2  foizi  yetishtiriladi. 
Shuningdek.  kartoshkaning  yalpi  hosili  b o ‘yicha  h am d a  g o ‘sht
185


ishlab  chiqarish  hajm iga  k o ‘ra  Sam arqand  viloyati  m am lakatda 
birinch i  o ‘rin ni  egallaydi  (371,7  m ing  to n n a  kartoshka,  111,9 
m ing  to n n a   g o ‘sht,  2011  y.).
T ransport  tizim ining  barcha  turlari  rivojlangan,  ayniqsa, 
B uxoro-T ashkent,  B uxoro-Q arshi  te m ir  yo‘llarining  borligi, 
«N av o iy -U ch q u d u q -S u lto n   -   U vaystog4-N ukus»  te m ir  y o ‘l 
liniyasi  ishga  tushirilganligi,  N avoiy  logistika  m arkazining 
qurilib  topshirilganligi  m in taqa  iqtisodiyoti  rivojlanishida  katta 
aham iyatga  egadir.  A ynan  m ana  shu  logistika  m arkazi  tufayli 
iqtisodiy  rayon  dunyoning  turli  m am lakatlari  bilan  havo 
aloqalari  o ‘rnatishga  erishdi.  Q olaversa,  m in taq ad an  ju d a  katta 
xalqaro  aham iyatga  ega  gaz  quvurlarining  olib  o ‘tilganligi  h am  
tran sportning  rivojlanganligidan  dalolat  beradi.

Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish