Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva


 ‘zbekiston  Respublikasining  ma’muriy-hududiy



Download 6,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet95/114
Sana03.08.2021
Hajmi6,69 Mb.
#137685
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   114
Bog'liq
Iqtisodiy geografiya

0 ‘zbekiston  Respublikasining  ma’muriy-hududiy 
 
_______ bo*liiiishi,  2012  yil 
_______ _______
M a ’m iriy   — 
hududiy  birliklar
Hudud
m ay-
doni,
ming
kv.km.
Aholisi,
ming
kishi
tumanlar
shahar
posyolka-
lari
qishloq
fuqarolik
yig‘inlari
qishloq
aholi
punktlari
0 ‘zbekiston
Respublikasi
448,9
29  559,1
158
985
1844
11154,0
Q oraqalpog'iston
Respublikasi
166,6
1  693,6
14
26
138
1130,0
A ndijon
4,3
2  714,2
14
78
90
456,0
Buxoro
40,3
1  707,6
11
62
120
1470,0
Jizzax
21,2
1  186,1
12
42
100
519,0
N avoiy
111,0
881,7
8
38
54
594,0
N am angan
7,4
2  420,4
11
120
91
403,0
Sam arqand
16,8
3  327,2
14
88
125
1865,0
Sirdaryo

4,2
739,3
8
21
71
264,0
Surxondaryo
20,1
2  219,6
13
114
112
865,0
Toshkent
15,3
2  670,7
14
18
167
963,0
F arg'ona
6,8
3  281,3
15
197
164
1020,0
X orazm
6,1
1  629,2
10
58
98
559,0
Q ashqadaryo
28,6
2  777,8
13
123
148
1046,0
Toshkent  shahri
-
2  310,4
1
-
-
-
J a d v a l  O 'zb ekisto n   R esp u b lika si  D a vla t  sta tistika   q o ‘m ita s i  m a ’/um ot/ari 
asosida  tuzilgan
U shbu  rayonlashtirishdan  farqli  ravishda,  geograf  o lim  
A .S.Soliev  0 ‘zbekistonni  quyidagicha  6  ta  iqtisodiy  rayonga 
ajratadi.  U lar  quyidagicha:
1.  T oshkent  (T oshkent  shahri  va  T oshkent  viloyati);
2.  F arg ‘o n a  (F arg ‘ona,  A ndijon  va  N am an g an   viloyatlari);
178


3.  Z arafshon  (B uxoro,  N avoiy va  S am arqand  viloyatlari);
4.  M irzach o ‘1  (Sirdaryo  va  Jizzax viloyatlari);
5.  Janu biy  (Q ashqadaryo  va  Surxondaryo  viloyatlari);
6.  Q uyi  A m udaryo  (Q oraqalpog‘iston  Respublikasi  va 
X orazm  viloyati
Biz  respublikani  iqtisodiy  rayonlashtirishni  ayn an  shu 
taxlitda  berishni  lozim   k o ‘rdik.
J .  O 'zbekiston  iqtisodiy  rayonlarining  o'ziga  xos  xususi- 
ya tla ri
0 ‘zbekiston  Respublikasi  m a 'm u riy -h u d u d iy   jih a td a n   h o - 
zirda  6  ta  iqtisodiy  rayon,  12  ta   viloyat,  bitta  respublika  va 
158  ta   tum an,  985  ta  sh ah ar  posyolkalari, 
11154,0  ta 
qishloqlardan  iborat  (1-jadvalga  qarang).  Iqtisodiy  rayonlar 
ichida  Toshkent  iqtisodiy  rayoni-respublikada  eng  rivojlangan 
hu du dlarn i  o ‘z  ichiga  olgan  b o ‘lib,  uning  tarkibiga  T oshkent 
viloyati  va  T oshkent  shahri  kiradi.  U m u m iy   m aydoni  15,6 
m ing  km .,  kv.,  aholisi  4981,1  m ing  kishi,  zichligi  1  km .,  kv 
joyga  319,3  k ishidan  (2012  y)  iborat.  Bu  jih atd an ,  y a’ni 
aholisining 
k o ‘pligi, 
zich  joylashganligi, 
qulay  iqtisodiy 
geografik  o ‘rin ni  egallashi,  poytaxt  m intaqasi  ekanligi  bilan 
iqtisodiy  rayon  boshqa  rayonlarga  nisbatan  yaqqol  ajralib 
turadi.
T oshkent  iqtisodiy  rayoni  0 ‘zbekistonning  shim oliy- 
sharqiy  qism ida,  G ‘arbiy  T yanshan  tog ‘lari  b ilan   Sirdaryoning 
o ‘rta  oqim i  oralig‘ida  joylashgan.  Shuningdek,  uning  m aydoni 
F arg‘ona 
vodiysi, 
M irzacho ‘l 
va 
Janu biy 
Q ozog‘iston 
(C h im k en t  viloyati)  tekisliklari  oralig‘idagi  h u d u d larn i  egal- 
laydi.  Iqtisodiy  rayonni  shim oliy  va  shim oli-sharqiy  to m o n d an  
Pskom ,  U gom ,  C ho tq ol,  Q uram a  tizm alari  oT ab  turadi.  Bu 
to g ’lam ing   eng  baland joyi  Pskom   tizm asidagi  B eshtor  tog h d ir 
(4299  m ).  Tabiiy  resurslarga  boy,  tabiiy  sharoitiga  k o ‘ra  ikki 
q ism dan  iborat,  y a’n i  tekislik  va  tog ‘  qismi.  Tekislik  qism i  tog 1 
oldi 
rayonlaridan 
boshlanib, 
Sirdaryogacha 
c h o ‘zilgan, 
C h irc h iq -O h a n g aro n   daryolarining  vodiysini  egallagan  holda, 
dengiz  sathidan  250-450  m e tr  balandlikka  to 'g 1!!  keladi.  Bu 
yerda  sovuqsiz  kun lar  200  va  u n d a n   h a m   k o ‘p ro q   davom
179


etadi,  vegetatsiya  davrida  quyoshdan  keladigan  issiqlik  m iqdori 
4100-4500  gradusga  etadi.  Y og‘in  m iqdori  to g ‘  oldida  350-400 
m m ,  tog ‘larda  500  m m   gacha  tushadi.
Iqtisodiy  rayonning  suv  resurslari  C h irch iq   daryosiga 
qurilgan  C horvoq  suv  om bori,  m aydoni  40  km .kv.  u m um iy 
suv  hajm i  1,5  m lrd  m e tr  kub  ham da  O hangaron  daryosiga 
qurilgan  T uy abo‘g ‘iz  suv  o m b o rid a  250  m ln   m etr  kub  suv 
t o ‘planadi.  C hirchiq  daryosi  va  u ning  irm oqlari  m intaqa 
aholisi  va  x o ‘jaligining  suv  resurslariga  b o ‘lgan  ehtiyojini 
ta ’m inlaydi.  Tabiiy  resurslarlardan  k o ‘m ir,  qora  va  rangli 
m etallar,  qurilish  m ateriallari,  qim m atb aho   m etallarga  boyligi 
h am   m in taq ani  respublikada  rivojlangan  sano at  rayoniga 
aylanishiga  sabab  b o ‘lgan.
T oshkent  iqtisodiy  rayoni  tashkil  etilishida  uning  sanoat 
va  qishloq  xo‘jaligi  tarm oqlari  m u h im   o ‘rin  tutadi.  Iqtisodiy 
rayon  respublikada  sanoat  tarm oqlari  tarkibining  xilm a-xilligi 
va  uning  taraqqiy  etganligi  h am da  yirik  xom ashyo  bazasiga  ega 
ekanligi  bilan  ko‘zga  tashlanadi.  Ju m ladan ,  T oshkent  iqtisodiy 
rayonida  m ashinasozlik,  qora  va  rangli  m etallurgiya,  kim yo, 
yoqilg‘i  energetika,  qurilish,  yengil  va  oziq -o vq at  sanoat 
tarm oqlari  rivojlangan  b o ‘lib,  m intaq aga  respublika  sanoat 
m ahsuloti  hajm ining  27,6  foizi, 
yalpi 
qishloq  x o ‘jaligi 
m ahsulotining  13,1  foizi,  asosiy  qurilish  ishlarining  27,8  foizi 
to ‘g ‘ri  keladi.
Iqtisodiy  rayonda  0 ‘zbekistoning  yirik  sanoat  korxonalari. 
joylashgan  b o ‘lib,  bu lardan  « B E K T E M IR   S P IR T   E K S P Y E - 
R IM E N T A L   Z A V O D I  XJ»  etil  spirti,  oziq-ovqat  spirti  ishlab 
chiqarishga  ixtisoslashgan  b o ‘lsa,  «C O C A -C O L A   IS H IM L IG I 
U Z B E K IS T O N ,  L T D   QK»  alkogolsiz  ichim hklar,  «Q U Y U V - 
M E X A N IK A   Z A V O D I  SHK »  te m ir  y o ‘l  vagonlariga  ehtiyot 
qism lar,  tem ir  y o 6l  yuk  vagonlarini  ta ’m irlash,  «D O Y C H E  
K A B EL  A G   T A S H K E H T   QK»  elektr  asboblariga  kom plekt 
u ch u n   provod  va  shnurlar,  sh ahar  telefon  aloqa  kabeli, 
ulangan  izoliyasiyasiz  o*tkazgichlar,  «T T Z -M etall  QK»  trak- 
torlarni  ta ’m irlash  u ch u n   ehtiyot  qism lar,  trak to r  pritseplari, 
trak to r  pritseplari  u ch u n   detallar,  «U Z   CLAAS  A G R O   ХК» 
traktorlar,  d o n   yig‘adigan  m ashinalar,  yig‘ib  presslagich, 
« T O S H K E N T   T R A K T O R   ZA V O D I  XJ»  avtom obil  tashish
180


u ch u n   yarim   pritseplar,  trak to rlam i  t a ’m irlash  u ch u n   ehtiyot 
qism lar, 
trak to rlar 
k on teynerlar 
tashish 
u ch u n  
yarim  
pritseplar,  ekskavatorlar,  trak to r  pritseplari,  «U Z K A B E L   QK» 
la k -b o ‘yoq  m ahsulotlari,  o ‘ram a  p rovodlar  va  yem alprovodlar, 
m ebel,  k arto n  qutilar  ishlab  chiqaradi.  B u nd an   tashqari, 
«O lm aliq  Т М К »  O AJ  (m is  m ahsu lo ti  sink  m ahsuloti), 
«T ransform ator», 
«C hirchiqishm ash», 
«O hangaronsem ent», 
«Bekobodsem ent», 
«Angren 
k o ‘m ir 
koni» 
va 
« 0 ‘zm etkom binat» 
birlashm alari 
iqtisodiy 
rayon 
sanoati 
rivojlanishiga  m unosib  hissa  q o £shishm oqda.
Iqtisodiy  rayon  m ashinasozligida  qishloq  x o ‘jaligi  m aslii- 
nalari,  xususan,  paxtachilik  m ajm ui  bilan  b o g liq   trak to rlar  va 
un ing  ehtiyot  qism larini  ishlab  chiqarish  m u h im   o ‘rin   tutadi. 
Shuningdek, 
k o ‘plab 
elektrotexnika, 
kim yo 
m ahsulotlari 
tayyorlanishida  yuqorida  nom lari  keltirilgan  korxonalarning 
m unosib  hissasi  bor.  Iqtisodiy  rayon  xo‘jaligida  sanoat  bilan 
birga  qishloq  x o ‘jaligi  h am   alohida  aham iyatga  ega.  Q ishloq 
x o ‘jaligi  yalpi  m ahsulotiga  k o ‘ra  iqtisodiy  rayon  respublikada 
yetakchi  hisoblanadi.  Q ishloq  x o ‘jaligida  donli  ekinlar,  paxta, 
kartoshka,  m eva,  sabzavot  va  poliz  ekinlarining  k o ‘plab 
ekilishi 
bois 
h am  
hudu d 
yalpi 
m ahsulotida 
qishloq 
x o ‘jaligining  ulushi  25  foizni  tashkil  etadi.  Iqtisodiy  rayonning 
shim oliy-sharqiy  qism lari  chorvachilik  u ch u n   qulay  b o ‘lsa, 
to g ‘ 
oldi 
yerlari 
lalm ikor 
dehq onchilik 
qilish 
u ch u n  
O h ang aron   va  C h irch iq   daryolarining  vodiylari  sug‘orm a 
dehqonchilik  u c h u n   yetarli  shart-sh aro itg a  ega.
T ransport  tarm o qlarinin g  barcha  tu ri  yaxshi  rivojlangan, 
m in taq a  respublikada  m u h im   tran sp o rt  tuguni  vazifasini  h am  
o ‘taydi.  C h u n k i,  u  yaqin  va  u zo q  xorij  m am lakatlarini  o ‘zaro 
bog‘lovchi  te m ir  va  avtom obil  y o ‘llari  m arkazida  joylashgan. 
Iqtisodiy  rayon  taraqqiyotida  respublika  poytaxti  T oshkent 
shahrining  aloh ida  o ‘m i  bor.
T oshk ent  shahri  iqtisodiy  rayonning  shim oli-sharqiy 
qism ida,  C h irch iq   daryosi  vodiysida,  dengiz  sath id an   440-480 
m e tr  balanlikda  joylashgan  b o ‘lib,  aholisi  2012  yil  1  yanvar 
m a ’lum otiga  k o ‘ra,  2  310,4  m ing  kishiga  etdi.  T oshkent 
shahrida  iqtisodiy  rayon  aholisining  46,4  foizi,  respublika 
aholisining  7,8  foizi  istiqom at  qiladi.  M a ’m u riy-hu du diy
181


jih a td a n   11  ta  tum anga  b o ‘linadi.  S hahar  iqtisodiy  rayonda 
sanoat,  fan  va  m adaniyat  m arkazi,  yirik  qurilish  bazasi,  zich  
transport  tuguni  va  tarm og h  shakllangan  h am d a  taraqqiy 
etganligi  bilan   m unosib  o ‘rin   egallab  kelm oqda.

Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish