Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva

Yengil  sanoat  -  S anoatning  yana  b ir  tarmogM  bu  yengil 
sanoatdir.  Yengil  sano at  tarm og ‘i  aholini  turli  p redm etlar, 
buyum lar  bilan  ta ’m inlovchi  xilm a-xil  ta rm o q lam i  o ‘ziga 
birlashtiradi.  Yengil  sanoat  tarm o g‘i  qishloq  x o ‘jaligi,  kim yo 
sanoati  va  m ashinasozlik  bilan  ch am barchas  bog‘liqlikda 
rivojlanadi.  M azku r  tarm o qlar  yengil  sanoatni  xom ashyo, 
tabiiy  va  s u n ’iy  tolalar,  teri  m ahsulotlari,  bo 'y o q lar,  m ashina 
va jih o zlar  bilan  ta ’m inlaydi.

---

Y engil  sanoatning  eng  m u h im   tarm o g ‘i  to^qim achilikdir. 
T o ‘qim achilik  sanoati  u n d a  ishlovchilar  soni  b o ‘yicha  va 
ishlab  chiqarish  hajm iga  k o ‘ra  yetakchi  tarm o q lard an   b in  
b o ‘lib,  u n d a  su n ’iy,  kim yoviy  tolalar  ishlab  chiqarish  bugungi 
kun da  yetakchi  o ‘ringa  chiqib  oldi.  A yniqsa,  dunyo  b o ‘yicha 
A Q S H ,  H ind iston ,  Y aponiya  davlatlari  eng  k o ‘p  kim yoviy 
to lalar  ishlab  chiqaradi.  B ulardan  keying!  o ‘rinlard a  Osiyo 
y o ‘lbarslari,  K oreya  Respublikasi  va  Tayvan  turadi.  Ip   gazlam a 
m ahsulotlari  ishlab  chiqarish  esa  asosan  rivojlanayotgan 
m am lakatlarda 
y o ‘lga 
q o ‘yilgan 
b o ‘lib, 
so ‘zsiz 
bun da 
H in d isto n   yetakchi,  so‘ngra  A Q SH   va  X itoy  turadi.
Ipak   gazlam a  ishlab  chiqarish  a n ’anaviy  Osiyo  m am lakat- 
lariga  tegishli  b o ‘lsa,  ju n   gazlam a  ishlab  chiqarish  A Q SH , 
Buyuk  B ritaniya,  Italiya  davlatlarida  yaxshi  rivojlangan.  Ju n 
gazlam ani  chetga  eng  k o ‘p  aynan  shu  davlatlar  eksport  qiladi. 
Lyon  tolasi  va  u n d an   gazlam ani 
Rossiya, 
Belorussiya, 
F ransiya  va  Polshada  ishlab  chiqariladi.  T urli  gilam lar  A Q S H  
va  H in d isto n d a  ishlab  chiqariladi.  A m m o  q o ‘l  m eh n atid a 
yaratilgan  gilam   m ahsulotlari  ja h o n   bozorida  eng  qim m at 
m ah sulot 
hisoblanadi. 
D un yo   bozoriga 
q o ‘l 
m eh n atid a 
yaratilgan  gilam   m ahsulotlarini  E ro n ,  Afg‘on isto n   va  Turkiya 
davlatlari  yetkazib  beradi.
Oxirgi 
yillarda 
rivojlangan 
davlatlam ing 
ja h o n  
to ‘qim achilik  sanoatiga  q o ‘shayotgan  hissasi  sezilarli  darajada 
kam aydi.  A ksincha, 
rivojlanayotgan  davlatlarda, 
ayniqsa, 
arzon  ishchi  kuchiga  tayanilayotgan  jan u b iy -sh arq iy   Osiyo 
m am lakatlarida 
esa 
uning 
u lush i 
ortib 
bo rm o qd a. 
T o ‘qim achilik  bilan 
baravariga 
tikuvchilik 
sanoati 
h a m  
sharqqa  to m o n   siljib  taraqqiy  etm oqda.  D un yo   bo zorida  X itoy 
va  H in d isto n n in g   tayyor  tikilgan  kiyim lari  bugungi  ku nd a 
Y evropa, 
A m erika 
m ahsulotlari  bilan  raqobotlashm oqda. 
C h arm   va  oyoq-kiyim   sanoati  rivojlangan  davlatlarda,  A Q SH  
va  Italiyada  yaxshi  rivojlangan  b o ‘lib,  ushbu  davlatlar  yiliga 
h ar  biri  600  m ln  ju ft  oyoq  kiyim   islilab  chiqaradi.  D un yo da 
arzon  va  sifatli  oyoq  kiyim   ishlab  chiqaruvchi  X itoy  va  Tayvan 
ja h o n   bozorida  eksport  b o ‘yicha  birinchi  o ‘ringa  chiqib  oldi. 
T abiiy 
m ahsu lo tlar 
ichida 
m o ‘yna 
eng 
qim m atbaho 
hisoblanadi.  Rossiya,  A Q S H ,  X itoy  va  G erm aniya  ja h o n
77

---

m o ‘yna  bozorini  to ‘liq  egallashgan.  G retsiya  turli  m am lak at- 
lard an   keltirilgan  m o ‘y n a  p archalarini  qayta  ishlash  bilan 
dunyoda  dong  taratgan   b o ‘lsa,  qolgan  k o ‘pgina  davlatlar 
su n ’iy  arzon  m o ‘y n ad an   kiyim   ishlab  chiqarishni  y o ‘lga 
q o ‘yishgan.  Yengil  sanoatning  yana  b ir  m u h im   ta rm o g ‘i 
yuvelir  m ahsulotlari  ishlab  chiqarish,  qim m atb ah o   toshlarga  va 
m etallarga  ishlov  berishdir.  Bu  ta rm o q   A Q S H da,  Isroil, 
H in disto n  va  G ‘arbiy  Yevropa  davlatlarida  yaxshi  rivojlangan.
0 ‘rm o n   sanoati  sanoatning  eng  qadim gi  tarm o q larid an   biri 
b o ‘lib.  uning  korxonalari  asosan  yogko ch ,  o ‘rm o n   yaqinida, 
dengiz,  daryo  b o ‘ylarida,  te m ir  y o ‘llar  atrofida  joylashtiriladi. 
Y og‘o ch   tayyorlash  shim oliy  yarim   sharda joylashgan  K anada, 
Rossiya,  A Q S H ,  Shvetsiya  va  F inlyandiyada  yaxslii  yo‘lga 
qo'yilgan.  A holi  jo n   boshiga  yog‘o c h   tayyorlash,  yog‘o ch  
m ahsulotlarini  chetga  eksport  qilish,  q o g ‘oz  ishlab  chiqarish 
b o ‘yicha  K anada  dunyoda  birinch i  o ‘rin d a  turadi.  Oxirgi 
yillarda  ja n u b iy   Braziliya,  Afrika,  Jan ub iy-S harqiy  Osiyo 
m intaqasidagi  o ‘rm on lardan   foydalanish jadallashib  borm oqda. 
Afsuski,  bu  yerdagi  qim m atb aho   yog‘ochlar,  d araxtlardan 
m ahalliy  aholi  faqat  o ‘tin   sifatida  ishlatishadi  xolos.  S o‘nggi 
vaqtlarda  dengiz  va  o kean lar  orqali  yog‘o chni  Y aponiyaga 
eksport  qilish  y o ‘lga  q o ‘yildi.  M ebel  ishlab  chiqarish  o ‘rm on 
sanoatining  boshqa  tarm oqlariga  n isb atan  b irm u n ch a  farqli 
ravishda  joylashtirilgan. 
A n ’anaviy 
m ebel 
m ahsulotlarini 
A Q S H   va  G ‘arbiy  Y evropa  ishlab  chiqaradi.  Ofis  m ebellari 
ishlab  chiqarish  va  uni  Y aponiya  h am d a  Y evropaga  eksport 
qilish b o ‘yicha  X itoy  birinchi  o ‘rin da  turadi.