Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимѐ-технология институти

академияси - 1004—1005 йилларда Хоразмда яратилган бўлиб, Ўрта Осиѐ тарихида 
биринчи академиядир. Академиянинг «Маъмун» дейилишининг сабаби Маъмуний 
хоразмшоҳлар даврида (997— 1017 йиллар) уларнинг ҳомийлигида ташкил қилинган 
ва амалий иш олиб борган. Академия 1017 йилда ўз фаолиятини тўхтатишнинг сабаби 
Хоразмшоҳ Маъмун ибн Маъмуннинг исѐнчилар томонидан ўлдирилиши бўлди. Шундан 
сўнг академия ҳомийсиз ва қаровсиз қолиб, академия олимлари илмий иш учун тинч 
шароит қидириб, бирин-кетин тарқалиб кетдилар. 
2. Ўрта Осиѐ минтақасида IX—XII асрларда иқтисодий, маданий-маънавий ва 
илмий тараққиѐт юксалган давр. Ўрта Осиѐ Ислом дини кириб келгунга қадар ҳам 
юксак моддий ва маънавий маданиятга эга бўлган. Бунинг мисоли сифатида 
зардуштийлик (зороастризм) динининг муқаддас китоби «Авесто»ни эслаш кифоя. 
Ўрта Осиѐ Ислом дини тарқалиши туфайли, Яқин Шарқ, Ўрта Шарқ, Шимолий ва 
Ғарбий Африка ҳудудларини қамраб олган улкан Араб халифалигининг таркибига 
кирди. Натижада минтақамизнинг бой ва серқирра маданияти тараққиѐтнинг янада 
кенгроқ саҳнига чиқди. Минтақамиз олимлари, мутафаккирлари, зиѐлилари, 
сайѐҳлари қадимий юнон ва Рум маданияти ютуқлари билан танишиш ҳамда ўрганиш 
имконига эга бўлдилар. Ўрта асрларда ислом оламида дин, фан ва сиѐсатнинг 
умумтили ҳисобланган араб тили Ўрта Осиѐ олимлари ва мутафаккирлари учун илм-
фан ва маънавиятни янги поғонага кўтаришда бебаҳо кўприк бўлиб хизмат қклди. 
Шу даврларда яшаб, ижод қилган ал-Хоразмий (783-850), ал-Фарғоний (798-861), ал-
Форобий (873-950), ал-Беруний (973-1018), Ибн Сино (980-1037) ва бошқалар табиий 
ва ижтимоий фанлар ривожига бебаҳо ҳисса қўшдилар. Ватандошларимиз Имом ал-
Бухорий (810-870), ат-Термизий (822-893), ал-Мотуридий (870-943), Аҳмад Яссавий 
(1103-1166), Нажмиддин Кубро (1145—1221) ва бошқалар ислом дини ва Қуръони 
каримнинг мазмунини ҳамда моҳиятини таҳлилу талқин этган, жамият, инсон, хулқ ва 
ҳақ, одоб ва тартиб, ҳаром ва ҳалол, аҳлоқ ва нафосат ҳақида ўзларининг асрлар оша 
эскирмайдиган ва мангу жозиба кучига эга асарларини яратдилар. Ўрта Осиѐдан 
чиққан машҳур олимларнинг илмий кашфиѐтларидан бутун инсоният, хусусан, 
европаликлар кенг фойдаландилар.