V. S. Xan Koreya tarixi обязательный экзем пляр



Download 4,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/65
Sana31.07.2021
Hajmi4,06 Mb.
#134067
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   65
Bog'liq
Koreya tarixi

K oryo va   Y uan 
K oryo 
m o g 'illa r  X ito y n in g   b o sib   o lg an
im p e r iy a si 
h u d u d la rid a   tu z ilg a n   Yuan  im p eriy asig a
vassal  b o 'lg a n .  S h u  bois  o 'z a ro   alo q ad o rlik  
m u n o sa b a tla rin i  m u sta h k a m la sh   m a q sa d id a   su lo la v iy   n ik o h la r 
tu z ilg a n   bo 'lib ,  b a rc h a   K oryo  v an lari  C h x u n n y o l  (1275-1306)dan 
b o sh lab   to  K onm in  (1352-1374)gacha  m o 'g 'il  m alik alarig a  u y lan - 
g an  va, o 'z  n a v b a tid a . Y uan h u k m d o rla ri K oryo  q izlarin i olgan.
K o ry o n in g  ra sm iy  jih a td a n  m u sta q illig i va m o 'g 'illa r b ila n  o 'z a ro  
q a rin d o sh lik   alo q ala rig a  q a ra m a y   m o 'g 'il  d o im iy   ra v ish d a   K oryo­
n in g   ichki  ish larig a  a ra la sh g a n   h a m d a   K oryo  y erla rin i  z o 'rlik   b i­
lan  to rtib  olganlar. A ynan b u  h o la t sh im o liy  y e rla rd a   so d ir b o 'lg a n  
b o 'lib ,  b u   y e rla rd a   m o 'g 'illa r  se p a ra tistla ri  q o 'lla b -q u v v a tla n g a n  
(1258,1269 yillar) h a m d a   o 'z la rin in g  b o s h q a ru v  u su li va q o 'sh in in i 
tu z g a n .  U lar  y an a  C h ech ju d o   o ro lin i  h a m   b o sib   olgan.  K oryo  h u - 
k u m a tin in g   h a ra k a ti  m o 'g 'illa r  n a z o ra ti  o stid a   b o 'lg a n .  M o 'g 'il 
n oibi  so liq   y ig 'ish   ja ra y o n in i  k u z a tib   b o rg a n   va  y u q o ri  am ald o r- 
larn i  ta y in la sh d a   u   b ilan   d o im o   h iso b lash g an lar.  K eyin ch alik   no- 
iblik  in stitu ti  va  v an   b o s h q a ru v i  ikki  m o 'g 'ild a n   ib o ra t  b o 'lg a n  
triu m v ira tg a   alm ash tirilg an .  A y n an   m a z k u r  b o sh q a ru v   in stitu ti 
m a m la k a tn i b o sh q a rish n in g  e n g  o liy  b o 'g 'in i b o 'lg a n  b o 'lib , b u n d a  
m o 'g 'illa rn in g fik ri  asosiy ro l o 'y n a g a n .
K oryo  vassal  d a v la t  b o 'lg an lig i  bois,  k o 'p   m iq d o rd a   o 'lp o n  
to 'la b   tu rg a n   va  b u   y u k n in g   aso siy   q ism i  o d d iy   xalq  zim m asig a 
tu sh g a n .  B u n d a n   tash q ari,  m a h a lliy   ah o li  m a m la k a td a g i  m o 'g 'il 
q o 'sh in in i  h a m  b o q ish i lozim  b o 'lg a n .
M o 'g 'illar  ta'sirida  K oryo  Y aponiyaga  q arsh i  u ru sh g a n .  1274


V  Bob-  K O R Y O  D A V L A T I
6 1
yild ag i  birinchi  u ru s h d a   k o ry o n in g   8  m in g   q u ru q lik   va  6 -7   m in g  
d e n g iz  ask arlari ish tiro k  etgan.  1281  y ild ag i ikkinchi ja n g d a  10 m in g  
q u ru q lik   va  15  m in g   d en g izc h ila r  q atn ash g a n .  H a r  ikki  u ru s h   h a m  
natijasiz tu g a g a n  va b u  jan g lard a k o 'p la b  kory o lik lar h a lo k  b o 'lg an .
K oryoning  m o 'g 'illa r  b ilan   olib  b o rg a n   d o im iy   u ru sh la ri, 
q o 'z g 'o lo n la r,  h u d u d n in g   qisqarishi,  k o 'p   m iq d o rd a   o 'lp o n la r 
to 'la sh ,  m o 'g 'illa r  to m o n id a n   K oryoning  ichki  ish larig a  a ralash u v i 
va q aro q ch ilik lar u la rn in g  k u ch sizla n ish ig a olib kelgan. M a m la k a t­
d a  d eh q o n c h ilik  q ilin a d ig a n  y er m a y d o n la ri k am ay g a n ,  irrig atsiy a 
insh o o tlari  tizim i  is h d a n   ch iq q an   va  ah o li  soni  k am ay g a n .  H u n a r- 
m an d ch ilik   ta n a z z u lg a   u c h ra g a n .  D a v la t  x az in a sig a  tu sh a d ig a n  
soliqlar m iq d o ri h a m  k esk in  k am ay g a n .  S h u n g a q a ra m a y  y an g i  so­
liq lar joriy  etiladi.  Soliq  y ig 'ish d a   d e h q o n la rd a n   k o 'rsa tilg a n   m iq- 
d o rd a n  b ir n ec h a  m a rta  k o 'p   so liq lar o lin g an . M am lak a t aholisi  so ­
liq la rd an  so 'n g  q a sh sh o q lash ib  q o lg an  v a y ig 'ilg a n  h o sil a m a ld a  b ir 
nech a o y g ag in a y etgan. D e h q o n la r su d x o 'rla rd a n  k atta m iq d o rd a g i 
foizlar  evaziga  q a rz   o lish g a  m ajb u r  b o 'lg a n .  U lar  q arzlari  evaziga 
o 'z la rin in g   fa rz a n d la rim   q u llik k a  to p sh irish g an .  A y n a n   sh u   bois 
h a m   m a m la k a td a   n o b ila rn in g   soni  o rtg an .  D e h q o n   n a d e lla r  xona- 
v a y ro n  b o 'la y o tg a n  tarix iy  b ir d a v r d a  shax siy  k a tta  y er eg a la ri soni 
o rtg an ; k a tta  y erla r b u d d a v iy   ib o d atx o n alar ix tiy o rid a b o 'lg an .
K o ry o n in g   ijtim oiy tu z u m i  o 'z g a ra  b o sh lad i.  D a v la t b o sh q a ru - 
v ig a  im tih o n   to p sh irib ,  ish g a  k irish   tizim i  joriy  e tilg a n d a n   so 'n g , 
k ichik va  o 'r ta  a m a ld o rla r h iso b ig a  a p p a ra t to 'ld irild i.
XIV  a s r  b o s h la rid a   Y uan  im p e riy a si  ta n a z z u lg a   u c h ra d i.  Xi­
to y n in g   b a rc h a   h u d u d la r i  b o 'y la b   m o 'g 'illa rg a   q a rs h i  h a r a k a t­
lar,  x u su sa n ,  "q iz il  b o g 'ic h lila r"   q o 'z g 'o lo n i  b o 'ld i.  1368  yili 
q o 'z g 'o lo n c h ila r  m o 'g 'illa rn i  m a g 'lu b iy a tg a   u c h ra tib ,  y a n g i  M in 
su lo la sig a  aso s soldilar.
Yuan im p e riy a sin in g  ta n a z z u lg a  y u z  tu tish i n atija sid a  K o ry o d a 
h a m  m a 'lu m  o 'z g a ris h la r s o d ir b o 'ld i.  1351  yili  K o ry o d a g i n a v b a t­
d a g i d a v la t to 'n ta ris h id a n  s o 'n g   m a m la k a t h u k m d o ri  v an  K o n m in  
(1351-1374  yy.)  b o 'ld i.  1356  yili  u   sa ro y d a n   m o 'g 'illa r  ta ra fd o - 
ri  b o 'lg a n   g u ru h la r n i  q u v ib   c h iq a rg a n .  S h u n in g d e k ,  u   m o 'g 'illa r 
to m o n id a n   jo riy   q ilin g a n   q a to r  q o n u n   va  q o id a la rn i  b e k o r  q ilg an  
h a m d a  m o 'g 'illa rg a c h a  b o 'lg a n   d a v la t ta sh k ilo tla ri n o m la rin i  qay- 
ta rg a n .  M a m la k a tn in g   s h im o li-g 'a rb id a   In  D a n   b o sh ch ilig id a g i 
K oryo  q o 'sh in la ri  y u a n la r  q al'a sin i  y o 'q  q ilish g a n   bo'Isa,  s h im o li-


6 2
V   B ob.  K O R Y O  D A V L A T I
s h a rq d a   a v v a lro q  C h ech ju d o   o ro lid a  K o ry o d a n   to rtib  o lin g a n   h u - 
d u d la r  y an a q o 'sh ib  o lin d i.  Biroq,  K oryo  ra sm iy  jih a td a n   y u a n la r- 
ga v assa llig in i saq lab  qoldi.
1359  y ild a n   to  1361  y ilg ach a  K o ryoga  X ito y n in g   m o 'g 'illa rg a  
q arsh i  tu z ilg a n   "qizil  b o g 'ic h lila r"   (K o ry o d a  u la r  " q iz ilb o sh lila r"  
n o m in i  olg an ) u c h  m a rta   h u ju m  qilg an .  1359 v a 1360 y illa rd a   K or­
yo  jan g ch ilari  u la rn in g   h u ju m la rin i  q a y ta rish g a n   b o 'lis h s a -d a , 
1361 y ild a   " q iz ilb o sh lila r"   K oryo p o y ta x tig a c h a  y etib  bo rib , u n i ta­
lagan.  Biroq,  1362 yil K oryo jan g ch ilari  K egyonni o z o d  qilib, m a m ­
la k a td a n   b o sq in c h ila rn i  b u tk u l  h a y d a b   ch iq arg an .  S hu  yil  Yuan 
sa rk a rd a la rid a n   biri  K oreyaga  b o stirib   k irg an ,  b iro q   k o ry o lik lar 
u n g a   q a rsh i  chiqib,  h u ju m n i  q a y ta rish g a n  va  m a m la k a t ch e g ara si- 
ni sh im o li-s h a rq q a c h a  ch o 'z g a n .
Y uan  h u k m d o rla ri  to m o n id a n   K oryo  sa ro y id a g i  m o 'g 'illa rn i 
q o 'lla b -q u v v a tlo v c h i  g u ru h la rn i  h a y d a b   c h iq a rg a n d a n   so 'n g , 
v an   K o n m in d a n   o 'c h   o lm o q ch i  b o 'lg a n .  1364  yil  Y uanlarga  so d iq  
b o 'lg a n   a m a ld o r  C hxve  b o sh ch ilig id a g i  X itoyda  y ash o v c h i  koryo- 
lik la rd a n   tu z ilg a n   10  m in g   arm iy a  K o ryoga  b o stirib   k irg an ,  b iro q  
u la r  to r-m o r etilgan.  Y uanlar  k u c h siz la n g a n id a n   fo y d a la n g a n   Ko­
reya  arm iy a si  1369  -   1370  y illa rd a   ch e g ara  h u d u d la rin i  xavfsiz- 
la n tirish   m a q s a d id a   sh im o li-s h a rq d a g i  Xitoy  y e rla rig a   b o stirib  
kirgan.
XIV a s rn in g  ikkinchi y a rm id a  K oryo n a fa q a t "q iz ilb o sh lila r"   va 
y u a n la rn in g ,  b alk i  y a p o n   q a ro q c h ila rin in g   h u ju m la rin i  q a y ta rd i. 
Y a p o n larn in g  y u rish la ri  k e n g  k o 'la m li  b o 'lib , u la rn in g  d e n g iz d a g i 
h a rb iy   k em ala ri  100  d a n   o rtiq  ed i.  Biroq,  1380  yili  K oryo  floti  500 
d a n   o rtiq   y a p o n   flotini  to r-m o r  qildi,  1383  yili  y a p o n la rn in g   yan a 
b ir h u ju m i  q ay tarild i.  1389 yili K oryo  e sk a d ra si S u sim a  oroli yaqi- 
n id a  300  ta y a p o n   k em asin i  c h o 'k tirg a n .

Download 4,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   65




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish