Kasb odobi va xizmat

Ishga oid suhbatlarni olib borish. 
Boadablik qoidalari rahbarga kishilarning gapini bo‘lmay, 
to‘xtatmay, boshqa ishlarga va boshqa kishilarga chalg‘imay 
eshi tish zarur. Agar suhbat vaqtida har qalay boshqa narsa bilan 
shug‘ullanishga to‘g‘ri kelib qolsa, kechirim so‘rash, majburiy 
tanaf fusdan so‘ng ayniqsa, bu paytda gap ish haqida ketayot-
ganini eslatib davom etishini taklif qiling. 
Iltifot ko‘rsata biling. Maqtov, qisinish, qiziqish, minnatdorlik 
nafaqat sizning boadabligingizni ko‘rsatuvchi, balki suhbatdosh-
ga nisbatan hurmatingiz ramzi, umumiy ishning va suhbatning 
o‘zi ham muhimligini tan olish demakdir. Iltifot ko‘rsatayotib, 
samimiy va tabiiy bo‘ling. 
Ish munosabatlariga kiruvchi tadbirkor sherikning milliy va 
ruhiy xususiyatlarini, o‘ziga xosliklarini bilishi muvaffaqiyatli 
aloqaning zarur sharti ekanligini yodda tutish lozim.
Ijobiy fikrlash inson fe’l-atvorini shakllantiradi, mana, ayrim 
istaklar:
– «men» so‘zini ehtiyot bo‘lib qo‘llang;
– faktlarga tayaning;
– tafsilotlarga berilib ketmang, lekin tafsilot o‘z vaqtida va 
aytilgan fikr o‘rinli bo‘lsa, sizning nuqtayi nazaringizni mus-
tahkamlashi va uni yanada ishonchli qilishini ham hisobga oling;
– nasihat qilishdan qoching;
– murakkab muammoning keskinlashishini emas, hal etilish 
yo‘llarini qidiring;
– dag‘al muomalaga moyil sherik bilan uchrashuv vaqtida 
ziddiyatlardan qoching.
Ish xatlari. Ish xatlariga nafaqat xizmat nomalari, balki turli 
xil iltimoslar, topshiriqlar, tabriklar, takliflar, hamdardliklarni 
yozma shaklda bayon etish, kasbga oid munosabatlarga taalluqli 
hamma narsalar kiradi.
Har qancha xat yoki qisqacha maktubni «hurmatli», «muhta-
ram» deb murojaat etish, alohida do‘stlik holatida esa qadrli 
so‘zlarni bilish kerak. Keyin ismi, otasining ismni yoki famili-
yasini aytish kerak. Familiyaning oldida albatta «o‘rtoq», «ham-
kasabamiz» yoki «janob» so‘zlarini qo‘llash zarur. Murojaat qila 
turib siz kimga murojaat etayotgan bo‘lsangiz, uning eng yuqori 
unvonini qo‘llang. 

---

75
Umumqabul qilingan «marhamat», «marhamat qiling», «mar-
hamat qilib» («agar malol kelmasa»), «oldindan minnatdorchilik 
bildiraman», «hurmat bilan», «ko‘rishguncha xayr», «uchrashgun-
cha», «Sizning samimiy do‘stingiz» va boshqa shunga o‘xshash 
so‘zlar va iboralarni unutmang.
Rasmiy taklif xatlarida matndan so‘ng o‘ngda qisqartirilgan hol-
da «Marhamat qilib javob qaytaring» deb yozib qo‘yish mumkin.
Konvertlarni umumqabul qilingan namunalarga muvofiq ras-
miylashtiring. Yuboriladigan manzil tepasida jo‘natilgan usuli 
ko‘rsatiladi:
– buyurtma;
– shoshilinch pochta bilan va hokazo.
Qarama-qarshi manzil konvertning old tomonining ustki qis-
mida, ba’zida esa uning orqa tomoniga yoziladi.
Ish xatini konvert ichiga ikki martadan ko‘p buklamay solish 
(matnni ichkariga qilib) tavsiya etiladi. Eng muhim xabarlarni 
bukmasdan katta konvertlarda jo‘natgan ma’qul. 
Xatlarga iloji boricha tezroq (besh kundan oshmagan holda) 
javob yozish kerak. Kechikish hollarida kechirim so‘rang va o‘z 
vaqtida javob bo‘lmaganligining sababini tushuntiring.