Kasb odobi va xizmat

3.6. Muomala, salomlashish va tanishish me’yorlari
Umumqabul qilingan axloq qoidalari majmuyida ayol ki-
shi bilan uchrashganda birinchi erkak kishi, yoshi katta bilan 
uchrashganda birinchi kichik, lavozimi yuqori bilan uchrash-
ganda birinchi lavozimi kichik salomlashadi, deb ko‘rsatilgan 
bo‘lsada, rahbar qo‘l ostidagilar, sherik o‘zi bilan salomlashi-
shini kutib o‘tirmasligi ke 
rak, o‘z suhbatdoshingiz bilan 
birinchi bo‘lib salomlashing.
Hamkasblarga nisbatan muomala tarzi jamoadagi munosabat-
larning umumiy tarzi bilan belgilanadi. Xizmatdoshlar bilan ismi 
va otasining ismi (siz ularni bilishingiz shart) yoki familiyasini 
aytib (bunda siz albatta «janob» yoki «o‘rtoq» qo‘shimchasini 
qo‘shib) murojaat qilishingiz afzaldir. «O‘rtoq»ning o‘rniga 
«janob» deb sun’iy ravishda ulug‘lashga intilmang – bu talaf-
fuz etishning madaniy qoloq ekanligidan dalolat beradi. Faqat 
ismi bilan otining ustiga qisqartirilgan holda murojaat etishni 
suiiste’mol qilmang – bu amerikacha odat – bu faqat yengil 
taqchillikni bildiradi, xolos. Bizning mamlakatimizda azaldan 
kishilarni ismi va otasining ismi bilan hurmatlab murojaat qilish 
odat tusiga kirgan, an’analarimiz shunday.
Eng yaqin xodimlarga nisbatan, agar ular yosh bo‘lsa va bun-
day muomalaga qarshi bo‘lmasa, ismini aytib murojaat qilish 
mumkin.
Ish jarayonida qo‘l ostingizdagilarga hurmat bilan murojaat 
qi ling. «Sen» deb murojaat etishga faqat u o‘zaro bo‘lsa yoki 
norasmiy munosabatlar bilan yuzaga kelgan vaziyatlardagina yo‘l 
qo‘yilishi mumkin.
Notanish kishilar bilan ish uchrashuvi vaqtida o‘zingizni 
o‘zingiz tanishtiring yoki uchrashuv uyushtirgan kishi vosi-
tachiligi orqali tanishing. Agar siz mehmon bo‘lsangiz, birinchi 
bo‘lib o‘zingizni tanishtiring. Erkak kishi ayol kishiga har doim 
birinchi bo‘lib o‘zini tanishtirishini yodda tuting. Yoshi kichik-
roq erkak yoki ayol yoshi kattaroqlarga o‘zlarini tanishtirishlari 

---

73
kerak, aksincha bo‘lmaydi. Biron kishini tanishtirishdan avval 
ikkala tomon ham tanishishni istashiga ishonch hosil qilish foy-
dalidir.