Microsoft Word ihyo qalb ziyouz com doc

«Muhammad Allohning payg‘ambaridir. U bilan birga bo‘lgan (mo‘min)lar 
kofirlarga qahrli, o‘z oralarida (mo‘minlar bilan) esa rahm-shafqatlidirlar» (Fath 
surasi, 29-oyat). 
 
Qahr qilishdagi mukammallik ham, rahmdil bo‘lishdagi mukammallik ham hamma vaqt 
bo‘lmaydi. Bu oyatda qahrning ham, rahmdillikning ham alohida o‘rni borligiga ishora 
bordir. Bu bob xulq ma’nosining, uning chiroylili yoki xunukligi va uning ruknlari, 
samaralari, bo‘limlari bayonida bo‘ldi. 
 
 
Xulqlarning tarbiya yo‘li bilan o‘zgarish qabul qilishi bayoni 
 
Bilingki, albatta qaysi bir kishida ishyoqmaslik ustun kelgan bo‘lsa, uning nafsni poklash 
va xulqlarni tuzatish bilan mashg‘ul bo‘lishi, mashq hamda harakat qilishi og‘ir bo‘ladi. 
Uning nafsi bu ishlar o‘zining qosirligi, kamchiligi va niyatning nopokligi tufayli 
bo‘layotganini qabul qilmaydi hamda u xulqlarni o‘zgartirib bo‘lmaydi, deb o‘ylaydi. 
Chunki tabiatlar o‘zgarmaydi, deydi. Bunga ikki narsani dalil qiladi. Birinchisi - albatta 
tashqi a’zolar zohiriy ko‘rinish surati bo‘lganidek, xulq botiniy suratdir. Tashqi xilqatni 
o‘zgartirishning imkoni yo‘q, chunki bo‘yi past odam o‘zini uzun bo‘yli qilmoqqa qodir 
bo‘lmaydi. Novcha kishi ham o‘zini pakana qilmoqqa qodir emas. Xunuk kishi o‘z suratini 
chiroyli qilishga qodir bo‘lmaydi. Ichki xunuklik ham xuddi shu tarzda yuritiladi. 
 
Ikkinchisi - ular aytishadiki, husni xulq shahvat va g‘azabni yo‘q qilib yuboradi. Uzoq 
vaqt urinish bilan shuni tajriba qilib bildikki, shahvat va g‘azab tabiat taqozo qilgan 
narsalardandir. Chunki u odamdan hargiz ajralmaydi. U bilan (ya’ni, xulq bilan) mashg‘ul 
bo‘lish vaqtni behuda zoe qilishdir. Chunki maqsad qalbning naqd nasibalarga iltifot 

---

Ihyou ulumid-din (Qalb kitobi). Abu Homid G’azzoliy