Microsoft Word jahon dinlari услубий doc

uning jamiyatdagi ildizini mustahkamlaydi, mavjud muammolarning xal etilishida 

to’g’ri yo’lni tanlash imkoniyatini kuchaytiradi. 

Islomda dastlab xorijiylar (arabchada - chiqish, qarshi turish degan ma’nolarni anglatadi) 

yo’nalishi vujudga 

KELGAN

. Uning a’zolari xalifa Alining Suriya noibi Muoviyaning 

hokimiyat uchun ochiq kurashiga qarshi murosachiligi va qat’iyatsizligidan  norozi 

guruhlardan iborat bo’lgan. Ular Alining siyosatiga norozilik bildirib Kufa shahridan 

Хarura qishlog’iga ketib qolgan. Shuning uchun ba’zi ilk manbalarda yo’nalishni 

xaruriylar deb ham yuritiladi. 

Хorijiylar dastlab siyosiy talablar bilan chiqqanlar. Ayniqsa, musulmonlarning irqi va 

ijtimoiy kelib chiqishidan qat’iy nazar tengligini e’tirof etiganlar. Хalifa lavozimiga 

Islomdagi asosiy diniy bayramlar 

Ro’za hayit 

Qurbon hayit 

Meroj 

Mavlud 

 Juma 

---

 

68

ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar, mas’uliyatni anglagan va davlatni boshqarish iqtidoriga 

ega nomzod saylangan. Agar xalifa jamoa manfaatini himoya qilmasa, egallab turgan 

lavozimidan bo’shatilgan yoki qatl qilingan. 

Хorijiylar yo’nalishida quyidagi asosiy guruhlar mavjud: 

 

 

 

Хorijiylar xalifa Ali va boshqa sulolalar vakillariga qarshi murosasiz kurash olib 

borganlar. Ularning ijtimoiy-siyosiy tuzimga nisbatan murosasizligi, kishilar hayotini 

normativlashtirish darajasiniig juda yuqoriligi va uni qat’iy nazorat qilishga intilishi 

yo’nalish tarafdorlari sonining kamayishiga sabab bo’lgan. Ayni vaqtda xorijiylar juda 

kam sonli bo’lib, Shimoliy Afrikada va ayrim arab davlatlarida saqlanib qolgan. Islom 

yo’nalishlari qatorida avvalgi ta’siri va mavqeinn yo’qotgan. 

Islom dinidagi yirik yo’nalishlardan biri shialikdir (arabchada shia — guruh, partiya, 

tarafdorlar degak ma’nolarni anglatadi). U VII asrning o’rtalarida xalifa Ali va uning 

tarafdorlarini birlashtirgan diniy-siyosiy oqim sifatida Iroqda vujudga kelgan. 

Shialar dastlab siyosiy hokimiyagni Muhammad payg’ambarning avlodlari boshqarishi 

va hokimiyat otadan farzandga meros sifatida o’tishi kerak degan talablari bilan 

chiqqanlar. Shuning uchun shialar Ali va uning avlodlaridan boshqa barcha sunniy 

xalifalarni zo’ravonlik bilai hokimiyatii bosib olganlikda ayblaydilar. Sunniy xalifalarra