ƏLƏKBƏr MƏMMƏdov ceyhun yusifov iLqAr Seyfullayev vergİ

Vergİ VƏ TƏrƏqqİ

---

çərçivəsində  həyata  keçirilir  və  bazar  mexanizmində  oyun
qaydalarını müəyyən edir. Belə fəaliyyət bazarın rifaha sosial
təsirinin artırılması məqsədini daşıyır.
Rifahın bazar mexanizmini tənzimləyən iqtisadi qanunveri-
ciliyin əsas elementlərinə aşağıdakılar aid edilir:
• Antiinhisar qanunvericiliyi. Almaniya Federativ Respublika -
sının federal kansleri olmuş Lüdviq Erxard (1897-1977) qeyd
edirdi ki, əgər rəqabət "hamı üçün rifaha" aparan yoldursa, onda
azad  rəqabətin  təmin  edilməsi  dövlətin  ən  əhəmiyyətli
məsələlərindən biri olmalıdır. Azad ictimai quruluşa əsaslanan
dövlətdə  antiinhisar qanunvericiliyi  "təsərrüfat konstitusiyası"
kimi qəbul olunmalıdır [98].
• Mülkiyyət haqqında qanunvericilik. Mülkiyyət hüquqlarının
və mülkiyyətçilərin səlahiyyətlərinin həddinin dəqiq müəyyən
edilməsi onların hüquq və maraqlarının bərabər qorunmasını
təmin edir, gəlirlərin bölgüsündə sui-istifadə hallarının aradan
qaldırılması üçün imkanlar yaradır. Belə təminatların olmadığı
halda sahibkarların investisiya motivasiyası zəifləyir.  
• İstehlakçıların hüquqlarının (haqlarının) müdafiəsi haqqında
qanunvericilik. Fiziki şəxslərin istehlakçı qismində hüquqlarının
müəyyən  edilməsi  onun  bazarda  müstəqil  fəaliyyətinə  şərait
yaradır.
• Əmək və sosial müdafiə haqqında qanunvericilik. Muzdlu
işçilər və işə götürənlər arasında münasibətlərin hüquqi tənzim -
lən məsi işəgötürənin iqtisadi hakimiyyətdən sui-istifadə etməsini
məhdudlaşdırır.  Bu  zaman  hər  iki  tərəfin  iqtisadi  aktivlik
motivasiyasının  qorunması  zəruri  şərtlərdən  biridir.  Bir  çox
ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda dövlət minimal əmək haqqı
səviyyəsini  müəyyən  edir,  sosial  təminatları  formalaşdırır,  iş
yerlərinə və əməyin mühafizəsinə tələbləri müəyyən edir.
•  Təbiətin qorunması haqqında qanunvericilik. Bu qanun-
vericiliyin əsas məqsədi ekoloji mühitə müdaxilənin mümkün
normalarının  təyin  olunması  və  onların  pozulmasına  görə
məsuliyyətin müəyyən edilməsi, həmçinin təbiətin mühafizəsi
və qorunması üçün  tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə  təlimat -
ların formalaşdırılmasıdır.
Dövlətin bazar mexanizminin təkmilləşdirilməsi üzrə fəaliy -
85