Бу китоб ғоялар, рамзлар тўҒрисида эмас, бу китоб одамлар тўҒрисида

У .Фолкнер н ж о д и н и н г эн г ў зи га х о с ва бую к  
белгилари си ф а т и д а и н сон ий эқтирослар, тур- 
м уш н и н г «шовқнни ва қаҳри»ни к ўрсатиш ади. 
У тарихни, энг аввало, А мерика Ж ануби тарихини 
ёр и ти ш га ж у д а ў зи га хос т а р зд а ёндош ган. Шу 
билан бирга, ёзувчи одатий воқеликдан ҳаммабоп 
ум ум и н сон и й ҳ а ё т м оделларини я р а т и ш ю к сак
м аҳоратига эга бўлган.
Б иринчи ж аҳон уруш и У.Фолкнерни сал бўлмаса 
«йўқотилган авлод» ваки ли қилиб қўйган. Унинг 
илк асарлари да бевосита уруш қаҳрам онлар эҳти- 
росларини уйғотган.
Зодагон С арторислар уруғининг и к к и ваки ли
- ак а-у ка Ж он в а Б а я р д уруш га кўнгиллилар си­
ф а т и д а йўл олиш ади, учувчи бўлишади. Ж он ҳаво
19

---

ж ан ги д а ҳалок бўлади. Тирик қолган Б а я р д а к а с и ­
нинг ҳалок бўлиш ида ўзини айбдор ҳис этади в а
қ ад р д о н шах,рига қай ти б келгач, ф а қ а т ўзининг 
ўлим ин и тезл аш ти р и ш билан ш уғуллан аётган га 
ў х ш ай д и . Унинг автом оби лн и уч и ри б ҳ а й д а ш и
ш аҳарликларни ваҳ и м ага солган. Ф ақат бобоси, 
қ ар и я Б ая р д гўё н евараси н и н г бундай ж иннилик- 
л ар и н и р ағб а тл а н ти р а ё тга н д е к бўлади, ў зи ҳам
бундай автомобиль пойгалари да иш ти рок этади. 
Авваллари к ек са Б а я р д автомобилни т а н олмаган 
в а банкдаги и ш и га отда борган. Энди эса худди 
автомобиль ж он и га теккан и дек, н евараси н и н г ма- 
ш и н аси д а в аф о т этади.
К енж а Б ая р д уй и дан қочиб кетади, я н а само- 
лётларни синаш билан шуғулланади, осмонга бузуқ 
самолётда кўтарилиб, ҳалокатга учрайди.
С арторисларнинг бундай телбаликларидан, ай- 
н иқса, аёллар ж аф о чеккан . Аммо улар д ан бири -
Ж енни хола ўтган даврлар, Сарторисларнинг ф у қ а­
ролар уруш и йилларидаги ж асо р атл а р и н и эъзоз 
билан ёдга олади. Б аяр д н и н г беваси ўғил қўрганда 
эса унга ҳам Б а я р д деб ном бериш ади.
У.Фолкнер ад аб и ётд а «Америка орзуси»ни тас- 
в и р л а ш д а Ж ануб та р и х и в а а н ъ а н а л а р и г а , руҳ 
зодагонлари - С арторис, Компсон, М аккалемлар 
авлодлари ети ш и б ч и қ қ а н алоҳи да п а т р и а р х а л
муҳитга таян ади . К ейинчалик ёзувчи «Қишлоқча» 
в а бош қа ром анларида А мерика Ж ануби инқирози- 
ни сноупсизм - очқўзлик, эьтиқодсизлик, ўч олишга 
интилиш билан боғлаган.
Ёзувчи худди ф уқаролар уруш и ҳ ам д а Шимол в а
Ж ануб ў ртаси да аж рали ш юз берган тар и х билан 
боғлиқ А мерика тар и х и га ўз даъволари ни билдира- 
ди. Бироқ унинг адиб сиф атидаги қараш лари тари- 
хий в а иж тимоий ч и зм аларга қ а р а га н д а ан чаги н а
20

---

кенгроқдир. Унинг иж оди ўзининг серқирралиги 
билан ҳ ай р атга солади.
У.Фолкнернинг энг оддий, «шаффоф» ва, эҳти- 
мол, бадиий ж и ҳатд ан мукаммал асар и - «Август