Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

Тўғри чизиқли тузилма ташкилот ва ҳар бир бўлинманинг бошида 
барча ваколатларга эга бўлган ва бошқарувнинг барча вазифаларини ўз 
қўлига жамлаган раҳбат туришини кўзга тутади (4.4. расм). Занжирча бўйича 
юқоридан пастга узатиладиган унинг қарори барча қуйида турувчи бўғинлар 
томонидан бажарилиши мажбурийдир. Бошқарувнинг ушбу тизими 
раҳбарларнинг иерархияси шундай асосда ташкил қилинади (масалан, 
ташкилот директори, цех бошлиғи, мастер). 

---

142 
мастер 
Директор 
Цех бошлиғи Цех бошлиғи Цех бошлиғи 
5.4.расм. Тўғри чизиқли ташкилот тузилмаси. 
Якка ҳукмронлик тамойили шундан иборатки, қўл остидагилар фақат 
битта раҳбарнинг фармойишларини бажарадилар. Бунинг устига амалдор 
шахс қандайдир ижрочиларга уларнинг бевосита раҳбарини четлаб ўтиб, 
фармойиш бериш ҳуқукига эга эмас. 
Ушбу тузилма айрим мутахассислар ва хизмат бўлинмаларини мавжуд 
бўлишига йўл қўядики, улар фақат тўғри чизиқли раҳбарга ахборотларни 
йиғиш ва ишлаб чиқариш ѐрдам берадилар, аммо ўзлари бошқарилаѐтган 
объектга кўрсатмалар ѐки йўриқномалар бераолмайдилар. 
Бошқарувнинг бу тузилмасининг афзаллиги фармойишларнинг яккалиги 
ва аниқлиги, раҳбарнинг ўзи бошқараѐтган бўлинма фаолияти натижалари 
учун оширилган жавобгарлиги, қарорлар қабул қилишдаги оперативлиги, 
ижрочилар 
томонидан 
бир 
бирлари 
билан 
мувофиклаштирилган 
фармойишларни олинишидир. 
Тўғри чизиқли тузилманинг камчиликлари қўйидагилардан иборат: 
раҳбарга нисбатан юқори талаб, у бошқарувнинг барча вазифалари ва 
корхона (бўлинма) фаолияти турлари бўйича кенг билимлар ва тажрибага эга 
бўлиши, ахборотлар билан тўлдирилиши, қўли остидагилар, юқори 
раҳбарлар ва қўшни ташкилотлар билан алоқанинг кўплилигига эга бўлиши 
керак. 
мастер 
мастер 
мастер 
мастер 
мастер 

---

143