Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

Ташкилий 
маданият 
-бу 
ташкилот 
аъзолари 
томонидан 
тақсимланадиган энг муҳим бойликлар (номоддий), ниятлар ва белгиларнинг 
йиғиндисидир.Ташкилотнинг ҳамма ѐққа кириб борувчи ташкил қилувчиси 
бўлган ҳолда, у ҳам ташкилотнинг ички ҳаѐтига ва ҳам унинг ташқи 
муҳитдаги ҳолатига кучли таъсир кўрсатади. Ташкилий маданият қуйидаги 
ташкил қилувчилардан вужудга келади: 

ташкилотни мавжуд бўлишининг маъносини ва унинг ходимлар ва 
мижозларга муносабатини берувчи фалсафа; 

ташкилот асосланадиган, ва унинг мавжуд бўлиш мақсадларига ѐки 
ушбу мақсадларга эришиш усулларига тегишли бўлган устивор қадриятлар; 

ташкилот ходимларига тақсимланадиган ва ташкилотдаги ўзаро 
муносабатлар томойилларини белгилаб берувчи ҳулқ меъѐрлари; 

ташкилотда “ўйин” олиб бориладиган қоидалар; 

---

130 

ташкилотда мавжуд бўлувчи ва ташкилотда кандай атмосфера 
мавжудлиги ва ташкилот аъзолари ташқаридаги шахслар билан қандай ўзаро 
ҳамкорлик қилишларида номоѐн бўлувчи муҳит; 

ташкилотда маълум тадбирларни ўтказиш, маълум ифодалар, 
белгилар ва ҳ.к.дан фойдаланишда акс эттириладиган ҳулқий урф- одатлар. 
Ташкилот ходимлари кўпроқ менежмент томонидан ва хусусан юқори 
раҳбарият томонидан ишлаб чиқиладиган ва шакллантириладиган ташкилий 
маданиятнинг манбалари бўладилар Ташкилий маданият ташкилотнинг 
барча ресурсларини унинг мақсадига эришишга жалб қилишда жуда катта 
роль ўйнаши мумкин. Аммо мақсадга эришиш йўлига катта тўсиқ ҳам 
бўлиши мумкин, айникса,у бунинг учун ўзгаришлар ўтказишни талаб қилса. 
Шунинг учун менежмент ташкилий маданиятни шаклланиши, қўллаб 
қувватланиши ва ривожланиши масалаларини ҳал қилинишига катта эътибор 
қаратиши керак. 
Ташкилотнинг ички ҳаѐти кўп сонли ҳар ҳар ҳаракатлар, жараѐнчалар 
ва жараѐнлардан ташкил топади. Ташкилотнинг тури, унинг ўлчами ва 
фаолият турига кўра бир хил жараѐнлар ва ҳаракатлар унда етакчи ўринни 
эгаллашлари, бошқалари ѐ йўқ бўлишлари ѐки кичикроқ ҳажмда амалга 
оширилишлари мумкин. Аммо ҳаракатлар ва жараѐнларнинг катта турли-
туманлигига қарамасдан, вазифавий жараѐнларнинг бешта гуруҳларга 
ажратиш мумкин, улар ҳар қандай ташкилотнинг фаолиятини қамраб 
оладилар ва менежмент томонидан бошқарув объекти бўладилар. Улар 
қуйидагилардан иборат: 

ишлаб чиқариш; 

маркетинг; 

молия; 

ходимларни бошқариш; 

эккаунтинг (хўжалик фаолиятини ҳисобга олиш ва таҳлил қилиш). 

---

131 
Менежмент ташкилотда ўтаѐтган вазифавий жараѐнларни бошқаришни 
амалга оширади, зарур бўлган ҳолларда, ташкилотнинг ички муҳитини 
шакллантиради ва ўзгартиради. 
Ташкилот бозор муносабатлари шароитларида атроф-муҳит билан ҳар 
хил ахборотли, ашѐвий жиҳатларда ўзаро ҳамкорлик қилишга қодир бўлган 
очиқ тизимдан иборат бўлади.