Сифат менежменти маърузалар матни

 
3. ―ДЖИТ‖ тизими 
ДЖИТ тизими ташкиллашнинг янги шакли «just in time» бўлиб, у 
―муддатида ишлаб чиқариш‖ маъносини ангалатади. Унинг 
фундументаль маъноси: ноль запас, ноль рад этиш ва ноль дефект.

---

68 
ДЖИТни кенгроқ тушунилса, у ўзида ишлаб чиқаришнинг ҳар бир 
участкасига ўз вақтида улар у ерда зарур бўлганда деталларни 
етказиб бериш ҳисобига материал захираларини камайтириш 
технолгоиясини акс эттиради. Бу технология ―ўз вақтида‖ деб ҳам 
номланади. Бу ерда ортиқча донишмандлик мавжуд эмас. Оддий 
айтганда – бу омбордаги буюмларни бўшатиш ва ҳамкорлар ҳамда мол 
етказиб берувчилар томонидан идеал таъминотни амалга ошириш учун 
кураш ҳисобланади. 
Масалан Тойота фирмасида хомашѐ ва материаллар захираси 
узоғи ярим кун аввал ѐки 2-3 соат олдин омборга етиб келади. 
Амреика автомобиль саноатида эса ушбу кўрсаткич бир ой ѐки 35-40 
кунни ташкил этади. Тойота фирмасининг принципи. Омборга 
буюмларни йиғиш – бу пулларни ташлаб юбориш, майдондан 
норационал фойдаланишни англатади. 
Аммо ДЖИТ тизимига ўтиш осон вазифа эмас. Бу тизим анъанвий 
ишлаб чиқаришни ташкиллаш тизимини тўрт қисмига алоҳида кучли 
таъсир кўрсатади: 

Материал-техник таъминотни бошқаришга; 

Ишлаб чиқариш марказини структурасига; 

―етказувчи-истеъмолчи‖ муносабатларига; 

―бошқарув-бевосита ишлаб чиқариш‖ муносабатларига. 
Охир оқибатда ДЖИТ тизими ишлаб чиқаришнинг ҳар бир 
босқичида, яъни маҳсулотни лойиҳалашдан бошлаб истеъмолчига 
кафолатли хизмат кўрсатишгача бўлган даврда интеграция ва 
автоматлаштиришга йўналтирилган бўлади. Бунинг характерли 
томонлари қуйидагилардан иборат: 

Ишлаб чиқариш имкониятларини ҳисобга олган ҳолда 
лойиҳалаштириш. 

Ишлаб чиқаришни автоматлаштириш. 

Сифат назоратини ЭҲМдан фойдаланган ҳолда ташкил этиш. 
ДЖИТ бўйича мутахассислар уни юқорида келтирилган 
талабларини тўлиқ бажарилмаганлигича уни ишлаб чиқаришга тадбиқ 
этмайдилар. Чунки бу тизимни ташкил этишдан олинадиган 
самарадорлик аниқ бўлиши лозим. 
Омбордаги заҳиралар устидан назорат ДЖИТ ишлаб чиқариш 
усулининг энг муҳим нуқталаридан биридир. Йириксерияли ишлаб 
чиқариш билан майда серияли ишлаб чиқаришни алмаштириш орқали 
қисқартириш ва ишлаб чиқаришни тўхтатиб турадиган ҳар қандай 
захираларни тугатиш бу услубни тадбиқ этишнинг биринчи қадами 
бўлиб ҳисобланади. Кейинги муҳим қадам – омборда сақланаѐтган 
деталларни 
доимий 
тартибда 
камайтириб 
бориш, 
яширин 
муаммоларни аниқланиши ва омбордаги ишлаб чиқариш заҳираларини 
минималлаштиришга киришиш. 

---

69 
Буни қандай амалга ошириш лозим? Бу менежернинг қарорига 
боғлиқ. Бу ҳолда у станокларни созлашга сарфланадиган вақтдан 
йўқотишларни қисқартириш, станокларни ишлашини тезлаштириш ѐки
жиҳозларни ўзгартириш лозим. 
ДЖИТ тизими кичиксерияли ишлаб чиқаришни кунига маҳсулот 
ассортиментини ўзгартириш натижасида ривожланишига имкон 
яратади. 
ДЖИТ 
тизимининг 
афзаллиги 
айниқса 
кичик 
бизнес 
корхоналарида кўринади. Агар бир турдаги маҳсулотни ишлаб 
чиқариш тизимини ўзгартириш зарур бўлса, уни кам харажатлар билан 
амалга ошириш мумкин.