Сифат менежменти маърузалар матни

4-расм. Рақобатбардошлик кўрсаткичлари 
Ҳар қандай ҳаридор маҳсулотни сотиб олиш жараѐнида унинг учун 
тўланган хақ, фойдаланиш оқибатида қопланадими, таққослаб кўради. 
Баҳо билан бир қаторда маҳсулотни фойдаланиш хусусиятларига 
тавсифнома бериш ҳам зарур, чунки фойдаланиш даврида таъмирга 
муҳтож бўлади. У ортиқча харажатҳ. Агар узоқ муддат хизмат қилса, 
бу сарфлар ўз-ўзидан қисқаради. Айрим ҳолларда таъмир сарфлари 
баҳодан ортиб кетади бу самарасиз ҳисобланади. 
Иқтисодий қўлай сифат дейилганда маҳсулот сифати билан 
харажат орасидаги муносабат тушинилади. 
Демак хозирги замон ишлаб чиқариш жараѐнида маҳсулот сифати 
– корхонага самарадорлиги фойдалилигини асосини ташкил этади 
шунинг учун унга доимий равишда эътибор берилмокда. 
Хозирги замондаги жаҳон бозорида таклиф талабдан ошади ва 
бунда истеъмолчи хукмдор. У бирор бир маҳсулотни танлашда ўзини 
талабларини қониқтирадиган даражадаги маҳсулотга эътибор беради 
ва уни ҳарид қилишга тайѐр. 
Шунинг учун маҳсулотнинг бозори чаққон ва рақобатбардош 
бўлишлиги янгиликлар ва сифат кўрсаткичи орқали истеъмолчининг 
кутилаѐтган талабини қондиришига боғлиқ бўлади. 
Маҳсулот сифатини бошқариш – маҳсулот сифати даржасини 
жорий қилиш, таъминлаш ва зарурий даражада ушлаб туриш 
мақсадида лойиҳалаш, таѐрлаш ва фойдаланиш( ѐки истеъмол қилиш) 
пайтида амалга ошириладиган харакатлар мамуасидир.
Маҳсулот ҳаѐтий циклининг 
босиқчлари 
Фойдаланиш ѐки 
истеъмол қилиш 
Айланиш ва 
сотиш 
Тайѐрлаш, 
ишлаб чиқариш 
Тадқиқ қилиши ва 
лойиҳалаш 

---

30 
5-расм. Маҳсулотнинг хаѐтий цикли 
Сифатнинг зарурий даражасии жорий этиш тадқиқот қилиш ва 
лойиҳалаш босқичида мамлакат ҳамда хориждаги энг илғор илмий – 
техникавий ютуқлар таҳлили асосида амалга оширилади. Мазкур 
босқичда сифатни бошқариш муҳим аҳамятга эга, чунки шу ерда 
бўлажак маҳсулотнинг асосий техникавий–иқтисодий ва фойдаланиш 
кўрсаткичлари ҳисобланади ва уларга асос қўйилади. Бу кўрсаткичлар 
истеъмолчиларнинг замонавий талабларидан юқорироқ бўлиши керак,
чунки янги маҳсулот савдо соҳасига чиқишига қадар унинг сифат 
кўрсаткичлари маънавий эскириб қолиши мумкин. 
Маҳсулот сифатини таъминлаш ишлаб чиқариш босқичида амалга 
оширилади. Бу ерда маҳсулот сифати маҳсулотни таѐрлаш меъѐрий–
техникавий хужжатлар, жиҳозлар, ускуна ва асбоблар, олинадиган 
хомашѐ, материал ва жамловчи бюмлар сифати билан аниқланади. 
Ишлаб чиқарилган маҳсулот сифатини баҳолаш мезони сифатида 
амалдаги техникавий–иқтисодий кўрсаткичлар лойиҳа хужжатларда, 
яъни биринчи босқичда кўзда тутилган мос кўрсаткичларга 
мувофиқлик даражаси хизмат қилади. 
Айланиш ва сотиш, фойдаланиш ѐки истеъмол қилиш 
босқичларида амлга оширилади. Маҳсулот айланиши ва сотлиши 
сифати 
сақлаш 
ва 
транспортли 
сифатларидан 
йғилади. 
Фойдаланишдаги маҳсулот сифатига келганда, у фойдаланиш ва 
таъмирлаш хужжатлари, фойдаланиш ва таъмирлаш жиҳозлар, эхтиѐт 
қисмлар 
ва 
сарфланадиан 
материллар 
сифатларига 
ҳамда 
фойдаланувчи ходимлар малакасига боғлиқ. Фойдаланишда маҳсулот 
сифатини бахолаш мезони унинг кўрсаткичлари илова қилинган 
техникавий хужжатларда қайт қилинган мос кўрсаткичларга, яни 
қондириш 
зарур 
бўлган 
амалий 
эҳтиѐжлара 
мувофиқлиги 
даражасидир. 

---

31