Сифат менежменти маърузалар матни

Экспорт мултипликатори ҳам инвестициялар мултипликатори 
сингари истеъмол соҳасидаги ички жараѐнлар билан боғлиқ бўлиб, 
истеъмол ѐки жамғармага сўнгги қўшилган мойиллик кўрсаткичлари 
орқали аниқланади: 
11
Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф 
этишнинг йўллари ва чоралари. – Т.: Ўзбекистон, 2009, 16-б. 
12
Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф 
этишнинг йўллари ва чоралари. – Т.: Ўзбекистон, 2009, 16-17-б. 
13
Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф 
этишнинг йўллари ва чоралари. – Т.: Ўзбекистон, 2009, 18-б. 

---

194 
MRC
MRS
M
x



1
1
1
, 
бу ерда: 
М
х
– экспорт мултипликатори коэффициенти; 
МРС – жамғармага сўнгги қўшилган мойиллик; 
МРC – истеъмолга сўнгги қўшилган мойиллик. 
Экспорт ҳажмининг ошишини ялпи миллий ишлаб 
чиқариш ҳажмига таъсирини қуйидаги формула орқали аниқлаш 
мумкин: 
Õ
Ì
YaIM
r


, 
бу ерда: 
М
р
– мултипликатор; 
∆Х
– экспорт ҳажмининг ўсиши. 
Бироқ, халқаро савдо фақат экспортдан иборат бўлмай, балки ўз 
ичига импортни ҳам олади. Агар экспортдан олинган даромаднинг бир 
қисми импортга сарфланса, у ҳолда мамлакатнинг ички харид 
қобилияти пасаяди. Импорт жамғарма сингари бой берилган имконият 
сифатида амал қилади, шунинг учун у математик ифодаларда манфий 
ишора билан қўлланилади. Импортни жамғариш функциясига ўхшаган 
ҳолда таҳлил қилиш мумкин. Бунинг учун импортга сўнгги қўшилган 
мойиллик тушунчасини киритиб оламиз. Бу мойиллик импорт ҳажми 
ўзгаришининг даромад ўзгаришига нисбати орқали ифодаланиши 
мумкин. Натижада импорт мултипликатори формуласи қуйидаги 
кўринишга эга бўлади:
X
MRM
MRS
M
p



)
(
1