2-мавзу: Уруғ-қабила ва миллий динлари. Жаҳон динлари: буддизм ва христианлик Режа

Конфуцийликнинг бош Худоси – осмон Худоси эди. Кейинчалик 
Конфуцийнинг ўзи ҳам илоҳийлаштирилган. Унинг шарафига, хатто 
императорнинг ўзи ҳам диний маросимларни бажо келтирар эди. Бу бежиз 
эмас эди, албатта. Чунки, конфуцийлик оддий халқ устидан аслзодаларнинг 
ҳукмронлигини оқлар эди. Бу динга кўра, айни вақтда императорнинг ўзи 
олий худонинг ердаги вакили ҳисобланади. Конфуцийликда императорга 
қарата ёзилган қуйидаги маслаҳат ҳам бор: “агар император бирор катта 
мақсадни амалга оширмоқчи бўлса, у албатта, аждодлари ибодатхонасига 
бориши лозим. Қилмоқчи бўлган ишидан, ўзининг мақсадидан авлодларини 
хабардор этмоғи керак. Шу пайтда у осмонда юлдузларнинг ҳолатига 
қарамоғи, улар қулай жойлашганлигига ишонч ҳосил қилганидан сўнг 
ўзининг мақсадини амалга ошириши мумкин”. 
Конфуцийлик тарафдорлари диний китоблардаги таълимотга қатьий 
риоя қиладилар; бу таълимот мавжуд тузумнинг енгилмаслигини тарғиб 
қилганлиги учун Хитой феодализмининг асосий мафкураси бўлиб қолган. 
Синтоизм (синто – худолар йўли демакдир). Японияда кенг 
тарқалган, анъанавий миллий характердаги динлардан бири. Бу дин илк 
феодализм даврида (VI-VII асрлар) ривожланган ва уруғчилик, 
кабилачиликка хос анимистик ва шомонлик маросимлари йиғиндисидан 
иборат ҳолда вужудга келган. Синтоизм таълимотида Японияда жорий 
этилган ижтимоий-сиёсий тартибнинг мустаҳкамлиги ва ўзгармаслигига, 
қуёш тангриси-Аматэрасунинг наслидан деб ҳисобланган япон 
императори-Микадо ҳокимиятининг илохийлигига ишониш, император 
аждодларини муқаддас деб тан олиш, аждодлар шарафига тайинланган 
оила-уруғ маросимларини бажариш кабилар асосий ўрин эгаллайди. 
Синтоизмнинг пухта ишланган ақидалари йўқ. Диний маросимларни 
каннушлар деб аталадиган алохида кохинлар ижро этади. Каннушлик 
вазифаси наслдан наслга ўтади. Ҳозирги вақтда японларнинг ярмидан кўпи