Microsoft Word Uzbek Олий таълимда кредит модуль Вохид Ўринов Avgust 10 2020. docx

Модулар бўлмаган тақсимот. Модулар бўлмаган тақсимот усулида кредитлар 
ўқув дастуридаги ҳар бир модулга турлича миқдорларда тақсимланади (масалан, 
3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 15). Тақсимотнинг бу усули афзалликлари қуйидагича. Унда 
кредитларни фанларнинг аҳамияти ва юкламаларига қараб турлича сонларда 
тақсимлаш имконияти мавжуд. Модулар бўлмаган тақсимот усули кредит 
тақсимотининг пастдан тепага йўналтирилган яъни “боттом ап” (bottom up) 
усули деб ҳам аталади. Бунинг сабаби бундай тақсимотда асосий эътибор фан ва 
модулларнинг ўқув дастуридаги аҳамиятига қаратилади ва тақсимот шу 
марказдан бошланади.
Модулар бўлмаган тақсимот усулининг ноқулайликлари қуйидагича. Унда баъзи 
фанлар ўқув дастурида ҳукмронликни қўлга киритиши мумкин. Чунки одатда ҳар 
бир ўқитувчи ўз фанларини ўқув дастурида тутган ўрнига юқори баҳо беради. Бу 
нуфузли ўқитувчилар фанларига кўпроқ кредитлар тақсимланишига, бунинг 
натижасида бошқа фанлар учун белгиланган кредитлар миқдорининг камайиб 
кетишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун модулар бўлмаган тақсимотга 
асосланган ўқув дастурлари ўқиш жадвалларида мувозанат йўқолиши мумкин. 
c) 
Танлов фанлари

---

42 
Кредит – модуль тизимининг яна бир ўзига хос хусусиятларидан бири бу ўқув 
дастурида танлов фанларининг бўлишлигидир. У талабага йўналтирилган 
таълимнинг асосий хусусияти. Бунда талаба ўқув дастури учун белгиланган 
кредитларнинг бир қисмини мажбурий фанларни ўрганиш ҳисобидан, қолган 
қисми эса танлов фанларини ўрганиш ҳисобидан жамғариш имкониятига эга 
бўлади. Масалан, талаба бакалавр дастурини тамомлаши учун 240 кредит 
жамғариши кераклигини ҳисобга олсак, у ушбу кредитларнинг 50 фоизини (яъни 
120 кредитни) мажбурий фанлар ҳисобига, қолган 50 фоизини эса (120 кредит) 
танлов фанлари ҳисобига жамғариши мумкин. 
Tанлов фанлари бу муайян ўқув дастури доирасида талаба ўзининг хоҳиши, 
қизиқишлари, келажак режалари асосида танлаш ва ўрганиш имкониятига эга 
бўлган фанлардир. Бунда ОТМ томонидан талабаларга муайян ўқув йили 
давомида ёки бутун ўқув дастури давомида ўрганиши мумкин бўлган танлов 
фанлари рўйхати тақдим этилади ва талабалар ушбу рўйхатдан ўзлари қизиққан 
фанларни танлайдилар ва ўрганадилар. Лекин талаба танлаган фанлар 

---

43 
кредитларининг умумий миқдори ўша ўқув йилида танлов фанлари учун 
ажратилган кредитлар миқдорига мос келиши зарур. Масалан, дастурда муайян 
ўқув семестрида талаба 18 кредитни танлов фанлари ҳисобига жамғариши 
белгиланган ва ҳар бир танлов фани 6 кредитда акс этган бўлса, талаба мазкур 
семестрда 3 та танлов фанини ўрганади.
Танлов фанлар одатда талаба муайян таълим соҳасининг муайян йўналиши 
бўйича чуқурроқ билим олишига хизмат қилади. Кредит-модуль тизимида 
талабаларнинг танлов ҳуқуқини икки турга ажратиш мумкин: