Овкатланиш физиологияси

1.2 Ёғлар 
 
Ёғлар ҳам оқсилларга ўхшаш одам организмида пластик ва энергетик 
аҳамиятга эга бўлиб қуйидаги вазифаларни бажаради: 
1.
1 грамм ёғ организмда кислород таъсирида оксидланиб, 9,3 ккал 
энергия ажратида. 
2.
Ёғлар организм тўқималари ташкил топишида иштирок этади. 
3.
Ёғлар витамин А, Е, Д, К ларни ўзига бириктириб олиб уларни 
ўзлашишини таъминлайди. 
4.
Ёғлар таркибида организм учун муҳим аҳамиятга эга бўлган 
фосфатитлар, ўта тўйинган ва тўйинмаган ёғ кислоталари, стеринлар, 
токофероллар бор. 
5.
Ёғлар жинсий гармонлар ва буйрак устки безлари гармонлари ҳосил 
бўлишида, витамин Д ҳосил бўлишида муҳим аҳамиятга эга. 
6.
Тер ива ички органлардаги ёғлар ҳимояловчи вазифани бажаради. 
7.
Одам ва ҳайвонлар организмидаги ёғлар танани совуқ қотишдан, 
механик шикастланишлардан сақлайди. 
8.
Тўйинмаган ёғ кислоталари холестерин бирикмаларини бартараф 
этиш ва атеросклерознинг олдини олишда муҳим аҳамиятга эга. 

---

9.
Фосфомепидлар мепотроп хоссага эга бўлиб, жигардан ёғни 
ташқарига чиқаради, ҳазм жараёнида унинг ичакда эмульсияланишини 
кучайтиради. 
10.
Ёғлар протоплазмалар таркибига киради ва запас ҳолда тери ости ёғ 
қатламида тўпланади. Бундан ташқари, организмда углеводларда синтез 
йўли билан ҳам ёғ ҳосил бўлиши мумкин. 
Ёғлар кимёвий таркибга кўра мураккаб биологик бирикмалардан иборат 
бўлиб, асосий таркибий қисми ёғ кислоталари ва глицериндан ташкил топган. 
Ёғ кислоталари 2 та ката гуруҳга бўлинади:
1.
нормал ҳароратда қаттиқ тўйинган ёғ кислоталари 
2.
суюқ, тўйинмаган ёғ кислоталари
Қаттиқ тўйинган ёғ кислоталари асосан ҳайвон ёғлари (қўй, мол, чўчқа) 
да бўлиб, улар қийин эрийди, организмда қийин ҳазм бўлади. 
Суюқ тўйинмаган ёғ кислоталари ўсимлик мойларида бўлиб, одам 
организмида энергия манбаи бўлиб хизмат қилади. Мана шу ёғ кислоталари 
холестерин бирикмаларини бартараф этиш ва атеросклерознинг олдини 
олишда, шунингдек қон томирлар деворининг эластиклигини ошириш ва 
теридаги алмашинув жараёнларини яхшилашда муҳим аҳамиятга эга. 
Тўйинмаган ёғ кислоталарининг овқат рационида етишмаслиги терининг 
қуриши, пўст ташлаши, экземага олиб келади, қон томирлар ўтказувчанлигини 
оширади, меъда ва ўн икки бармоқ ичак шиллиқ пардасида яра пайдо 
бўлишига, бўғинларда артритлар бошланишига мойил қилиб қўяди. 
Одам организмининг физиологик эҳтиёжига кўра бир суткада овқат 
таркибида ёғ ва оқсил миқдори деярли тенг бўлиши 80-100 г, шу жумладан 
ўсимлик мойлари 25-30 г бўлиши керак.