Овкатланиш физиологияси

Рационал овқатланиш организмнинг онрмал ҳаёт кечириши учун зарур 
бўлган витаминлар, микроэлементлар ва бошқа моддалар билан ўз вақтида 
таъминлашни кафолатлайди. 
Рационал овқатланиш аниқ овқатланиш режимини талаб этади, яъни 
кун давомида ейиладиган овқатни қайси вақтда неча марта овқатланиш ва 
тўйимлилигини ҳар сафар ейиладиган овқатга тўри тақсимлаши талаб этилади. 
 
Рационал овқатланишнинг 4 та асосий тамойили мавжуд 
 
1.
Инсоннинг бутун ҳаёти давомида керак энергия овқат билан 
организмгакириши керак. Энергиянинг организмда вужудга 
келиши ва сарфланиши орасида мутаносиблик бўлиши лозим. 
2.
Озиқ-овқат организмнинг физиологик талабларини қондириши, 
етарли миқдорда ва тегишли мутаносибликда озуқа моддаларни 
ўзида сақлаши керак. 
3.
Овқатланиш режимига риоя қилиш учун, кун давомида 
тегишли миқдордаги таомни маълум белгиланган вақтда 
истеъмол қилиш керак. 
4.
Тайёрланган овқатнинг озуқа хусусияти йўқолмаслиги учун 
пазандалар томонидан яхши ишлов берилиши шарт. 
Овқат иштаҳа билан ейилиши ва ҳазм бўлиши учун ҳамма чоралар 
кўрилиши, санитария-гигиена қоидаларига амал қилиб, маҳсулотнинг 
ифлосланишига йўл қўйилмаслиги керак. 
Ер шаридаги аҳоли минглаб турли хил озиқ-овқат маҳсулотларидан 
фойдаланиб овқат тайёрлайди ва улар бир-биридан катта фарқ қилади. Лекин 
бу турли хил таом ва маҳсулотларнинг таркиби озиқ моддалар: оқсил, ёғ 
углеводлар, витаминлар, минерал моддалар ва сувдан иборат бўлади. 

---

Соғлом одам овқат рационида оқсил, ёғ ва углеводларнинг нисбати 
1:1,2:4 бўлиши керак. Бу мувофиқлик организм ёши, жинси ва физиологик 
ҳолатига кўра ўзгариши мумкин. 
Суткалик овқат колориясининг 12-14% ни рациононнинг оқисил бўлаги 
ташкил қилиши керак. Шу жумладан ўсимлик оқсиллари умумий оқсил 
миқдорининг 50-60% ини ташкил қилиши керак. 
Суткалик овқат колориясининг 30% ини рационнинг ёғ бўлаги ташкил 
қилиш керак. Шу жумладан ҳайвон ёғлари 70-75%, ўсимлик мойлари 30-35% 
ни ташкил қилиши керак. 
Суткалик овқат колориясининг 56-58% ини рационнинг углевод бўлаги 
ташкил қилиши керак.