Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

7.5. Қурилиш гипснинг хоссалари 
Гипс боғловчи моддаларнинг мустаҳкамлиги тўғридан тўғри унга 
қўшиладиган сув миқдорига боғлиқдир. Нормал қуюқликдаги гипс хамирини 
олиш учун β-гипс 50...70%, α- гипс 30-45% сув талаб қилади.Назарий 
жиҳатдан эса гипсга 18,6% сув етарли ҳисобланади. Боғланмаган сув 
миқдорининг кўплиги учун гипс тошида ғоваклик-30-60% ни ташкил этади. 
Сиқилишга бўлган мустаҳкамлик чегарасига қараб стандарт бўйича гипс 
боғловчи моддалари 7.1-жадвалда ёритилган маркаларга бўлинади. 
7.1-жадвал. Гипс боғловчининг сиқилишга бўлган мустаҳкамлиги 
Гипс 
боғловчи 
моддалар 
маркалари 
Ўлчамлари 40х40х160 мм бўлган гипс 
таёқчанинг 
2 
соатдан 
кейинги 
мустаҳкамлик чегараси, МПа да 
Сиқилишга
Эгилишга
Г-2 
Г-3 
Г-4 
Г-5 
Г-6 
Г-7 
Г-10 
Г-13 
Г-16 
Г-19 
Г-22 
Г-25 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
10 
13 
16 
19 
22 
25 
1,2 
1,8 
2 
2,5 
3 
3,5 
4,5 
5,5 
6 
6,5 
7 
8 
Қотиш муддатларига қараб гипс боғловчи моддаларни қуйидаги турлари 
бўлиши мумкин (7.2-жадвал). 

---

7.2-жадвал. Гипс боғловчининг турлари 
Боғловчининг 
қотишига қараб 
тури 
Қотиш 
муддатларига 
қараб, индекси 
Қотиш вақтлари, дақиқа 
Бошланиши 
Тугаши 
Тез қотувчи 
Ўртача қотувчи 
Секин қотувчи 
А 
Б 
В 
2 
6 
20 
15 
30 
белгиланмаган 
Гипс боғловчи моддани қотишини секинлаштириш учун қўшиладиган 
сувга елим ёки ЛСТ (лигносулфат технический) қўшиш мумкин (гипсни 
оғирлигидан 0,1...0,3% миқдорида). Бу қўшилма гипс заррачаларининг 
юзасини қоплаб олади ва уларни сувда эришини секинлаштиради, шуни 
ҳисобига гипсни қотишини ҳам секинлаштиради. 
Ишлатилиши. Гипс боғловчи моддалар парда деворлар, қурилишда 
жуда кўп ишлатиладиган гипс плиталари (гипс ва ёғоч кипигидан ишланган), 
“қуруқ сувоқ” деб аталадиган “гипс картон” (икки қоғоз орасига қўйилган гипс 
тахта), деворбоп бўлаклар, тоқи-равоқ буюмлари ишлашда катта аҳамиятга 
эга. Бундан ташқари гипс боғловчи моддалар бино деворларининг ички 
томонини сувашда, наққошликда ва безак буюмлар тайёрлашда кўп 
ишлатилади.