Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

2–мисол. “Иқтисодиёт” нашриёти таржима қилинган иқтисодий 
адабиётларни чиқаради. Сиз нашриётга иқтисодий матнларни таржима 
қилишга ихтисослашган кам сонли таржимонлар билан 
муносабатларни қандай йўлга қўйишни маслаҳат берган бўлардингиз? 
а) уларни нашириёт штатига таклиф қилиш; 
б) муайян матнни таржима қилдириш учун шартномалардан 
фойдаланиш; 
в) штатга киритмаган ҳолда узоқ муддатли шартномалардан 
фойдаланиш; 
г) таржимоннинг малакасидан қатъи назар а), б) ёки в). 
Жавоб: а), малакали иқтисодчи таржимонларнингтақчиллигини 
ҳисобга олган ҳолда, шуни назарда тутиш мумкинки, улар ўзига хос 
ресурс – иқтисодий матнларни таржима қилиш кўникмаларига (махсус 
(ўзига хос) инсон капиталига) га. Шунинг учун таржимонларни нашриёт 
штатига киритиш – вертикалинтеграция вариантини танлаш мақсадга 
мувофиқ ҳисобланади. Лекин, у ҳолда таржимонларда яхши ишлашга 
стимул пасаяди.
3-мисол. “Раш милк” МЧЖ озиқ овқат маҳсулотларини ишлаб 
чиқаради. Хом ашёни корхонага етказиб беришни хорижий ҳамкор ўз 
зиммасига олган. Олиб кириладиган хом ашёнинг 1 тоннаси нархи 4500 

---

64
долл. Ушбу хом ашё турига божхона божи 12% қилиб белгиланган, ҚҚС - 
20%ни ташкил этади.
Божхона хом ашё нархини божхона тизимида ташкил этилган нархлар 
базаси бўйича белгилаш амалиётидан келиб чиқиб, 6200 долл. қилиб 
белгиланди. Корхона хорижий ҳамкори билан келишган ҳолда хом ашёнинг
реал нархини ҳисоб варағида камайтириб ёзган, яъни 4500 долл. ўрнига 3200 
долл. Агар корхона 6200 долл. ҳисобидан хом ашё оладиган бўлса, қандай 
ҳолат юзага келиши мумкин? Тушунтириб беринг? 
4-мисол. Республикада бир қатор санъат соҳасида шуғулланувчилар 
солиқдан қочишга уринадилар. Шунинг учун “Санъат” фирмаси 
санъаткорлар концерт дастурларини ташкил қилиш билан шуғулланади, улар 
одатда негадир концерт дастурлари учун билетларни белгиланган нархдан 
1,7-2 баробарга қиммат баҳоларда қора бозор нархида сотади. Бу ҳолат 
қандай салбий оқибатларга олиб келиши мумкин? Бундай ҳолат хуфёна 
иқтисодиётни келтириб чиқарадими?