Dilorom qosimova menejment nazariyasi

S a n o a t  uchun  m o‘Ijallan gan   to va rla r   bozori  -   boshqa  tovar 
ishlab  chiqarish  va  xizm at  k o 'rsatish   sohasida  m enejm en t  va  boshqa 
is te ’m olchilarga  sotilgan  tovar  va  xizm atlar  sotib  oluvchi  shaxslar
145

---

va  tashkilotlar  yig'indisidir.  Tovarlar  n om enklaturasi  va  pul  oboroti 
hajm i  jihatid an   san o at  uchun  m o ‘ljallangan  tov arlar  bozori  ken g  
iste ’mol  tovarlari  bozoridan  u stu n   bo'ladi.
A vtom obil  ish lab   c h iq a rish   va  s o tish   u c h u n   m e ta ll,  o yna, 
re z in a   s o tu v c h ila r  o 'z   m a h s u lo tla rin i  m a s h in a s o z la rg a   s o tish - 
lari  lozim ,  m a sh in a so z la r  esa  ta y y o r  m a h su lo tn i  i s te ’m o lch ilarg a 
s o ta d ila r.
S an o atg a  m o'ljallangan  tov arlar  bozori  k eng  is te ’mol  mollari 
bozoridan  farq  qiluvchi  o'zig a  xos  xususiy atlarg a  ega:
-  sanoat  uchun  m o'ljallangan  tovarlar  sotuvchisi  nisbatan  ancha 
kam   xaridorga  ega  bo'ladi.
-  x a tto   ishlab  ch iq aru v ch ilar  k o 'p   b o 'lg a n   tarm o q lard a  ham  
xaridning  k a tta   qismi  bir  n echta  yirik  is te ’m olchi  xissasiga  to 'g 'ri 
keladi;
-  x arid o rlar  hudu diy  jih a td a n   va  neft  san o a ti,  rezina,  p o 'lat 
quyish  sanoati  kabi  tarm oqlar  bo'yicha  to'plangan.
S a n o a t  u ch u n   m o 'lja lla n g a n   to v a rla rg a   b o 'lg a n   talab   k e n g  
iste ’mol  m ollariga  bo'lgan  talab  bilan  o'lchanadi.  M asalan,  hayvon- 
lar  terisi  poyafzal  ishlab  chiqarish  uchun  sotib  olinadi.
S anoat  uchun  m o'ljallangan  tovarlarga  talab  k en g   is te ’mol  to ­
varlari  va  x izm atlar  uchun  talabga  n isbatan  tezroq  o'zgaradi.  Bu, 
ayniqsa,  yangi  ishlab  chiqarish  uskunalarida  yaxshi  nam oyon  bo'ladi. 
B a’zan  is te ’mol  to v arlarig a  b o 'lg an   talab n in g   1%   o rtish i  san o a t 
uchun  m o'ljallangan  tovarlarga  talab ning   2 %   ortishiga  olib  keladi.
S an o at  u ch u n   m o 'ljallangan  to v arla r  kam   x arajat  qilib  xarid 
qilishni  doimo  o'rganuvchi  malakali  agentlar  tom onidan  xarid  qilina- 
di.  K eng iste ’m olchi  xarid  qilish  sohasida  uncha  m alakaga  ega  em as. 
S anoat  uchun  qilinadigan  xarid  qanchalik  m urakkab  bo'lsa,  u  haqida 
qaro r  qabul  qilish  jara y o n id a  sh u n ch a  k o 'p   kishi  ish tiro k   etadi. 
E ng  muhim   tovarlarni  sotib  olishda,  odatda,  m axsus  xarid  komissiya- 
lari  shug'ullanib,  ular  tarkibiga  texnikaviy  eksp ertlar  va  rahbariyat 
vakillari  kiradi.
S anoat  uchun  m o'ljallangan  tovar  sotib  olish  jarayonida  xari- 
dor  bir  qancha  qaror  qabul  qilishi  kerak-  bo'ladi.  Q arorlar  miqdori 
xarid  qilinayotgan  vaziyatga  bog'liq  bo'ladi.  Xarid  qilinish  jarayoni­
da  uch  xil  vaziyat  vujudga  kelishi  m um kin:
146

---