Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari

 
5-savol..7-9-sinflarda geometriya o’qitishning xususiyatlari
 
 
7-9 -sinflar geometriya o’quv dasturida bu fanning hayot va amaliy faoliyat bilan 
mustahkam aloqasini o’rnatish uchun ulchash va yasashlarga doir tushunchalarni 
shakllantirish, xususan, konus, shar, sirt yuzalarini hisoblash, piramida va aylanish jismlari 
hajmlarini hisoblash kiritilgan. O’quvchilar fazoviy tasavvurlarini rivojlantirish va fazoviy 
konstruksiyalarda tahlil qilish ko’nikmalarini shakllantirish uchun 9-sinf geometriya kursi 
to’la shu masalalarini o’rganishga bag’ishlangan. 
   Mazkur sinflarda planimetriya ko’proq va stereometriya ma’lum hajmda o’qitilishi 
ko’zda tutilgan. Bu kurs o’quvchilarga deduktiv isbotlashlar haqida, geometrik mulohazalar 
orasidagi bog’lanishlar haqida tushunchalar beradi. Avvalgidek, 8-sinf geometriya kursiga 
to’g’ri burchakli uchburchaklarda tomonlar bilan uchburchaklar orasidagi munosabatlar 
kiritilgan. Trigonometrik munosabatlar geometrik masalalar yechishning yangi usulini beradi 
va amaliy kullanishlarda katta axamiyatga ega.  
  Matematika o’quv dasturi bo’yicha geometriyada quyidagi mavzular o’rganiladi: 
             7-sinf  
Planimetriya. Boshlang’ich geometrik ma’lumotlar - 20 soat 
Uchburchaklar – 24 soat 
Paralel to’g’ri chiziqlar – 8 soat  
Parallelogramm va uning turlari – 5 soat 
Fales teoremasi va uning natijalari – 4 soat 
Geometriya kursini aksiomatik qurish – 4 soat 
Takrorlash – 3 soat 
             8-sinf 
Yuzalar – 8 soat 
Pifagor teoremasi – 7 soat 
Uchburchakda metrik munosabatlar – 5 soat 
To’g’ri  burchakli uchburchakda tomonlar bilan burchaklar orasidagi munosabatlar – 14 
soat 
Aylana va kupburchaklar – 11 soat 
Aylana uzunligi va doira yuzi – 8 soat 
Vektorlar  - 8 soat 
O’xshash shakllar – 5 soat 
Takrorlash – 2 soat 
             9-sinf 
Stereometriya aksiomalari va uning sodda natijalari – 6 soat 
To’g’ri chiziqlar va tekisliklarning paralelligi va perpendikulyarligi - 8  soat 
Ko’pyoqlar – 10 soat 
Aylanish jismlari – 6 soat 
Ko’pyoqlarning yon va to’la sirtlari – 7 soat 

---

 
229
Fazoviy jismlarning hajmlari – 11 soat 
Takrorlash – 4 soat 
 
  Geometriya o’qitishning quyidagi xususiyatlari mavjud: 
1. Planimetriya o’qitishda qo’llanib kelingan ko’rgazmali geometriya usullaridan voz 
kechmaslik lozim. Avvalgidek, o’qituvchi ko’rgazmalilikni keng qo’llashi, o’quvchilarni 
o’rganilayetgan shakllar xossalarini kuzatishga, bu xossalarni o’zlashtirishga yordam beruvchi 
amaliy ishlarga o’quvchilarni jalb etishi talab etiladi.  
 
2.Shu  bilan  birgalikda  o’quvchilar  mantiqiy  fikrlashlarini  rivojlantirish  bo’yicha  ish 
olib  borishlari  zarur.  Planimetriya  tushunchalarini  o’rganish  bunga  imkon  beradi.  So’ngra 
ularning orasidagi ichki bog’lanishlarni anglashga, bir xossalarning boshqalarga bog’liqligini 
bilib  olishga  imkon  beradi.  Har  bir  tushuncha  va  geometrik  masalalar  o’quvchilar  mantiqiy 
fikrlashlarini o’stirish uchun xizmat qilmog’i kerak. 
 
3.Geometriyani  o’rganish  amaliy  mazmunli  va  ishlab  chiqarish  mazmunli  masalalar 
yechish bilan qo’shib olib borilishi maqsadga muvofik. 
 
4.Qabul  qilish  va  o’zlashtirish  ongliligini  oshirish  uchun  ularni  fanga  bo’lgan 
qiziqishlarini  oshirish  uchun  har  bir  o’quv  faoliyatini  faollashtirish  zarur.  Buning  uchun 
barcha  o’quvchilarni  umumiy  sinf  ishiga,  mustaqil  ishlarni  tashkil  etishga  jalb  kilish  talab 
etiladi. 
            O’quvchilarning  geometriyani o’qitish jarayonida fikrlashlarini  rivojlantirishda quyidagi 
ikki usul keng imkoniyatlar yaratadi:a) izlanishga  oid geometrik masalalar yechish; b)maqsadga 
yo’naltirilgan geometrik  masala  va  mashqlar  bajarish. Buni o’qituvchilar  ish tajribasi  va  ilmiy-
uslubiy tadqiqotlar natijalar yaqqol ko’rsatmoqda