Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

18-mavzu. Sayёh’lar va elchilarning esdaliklari 
 
Darsning mazmuni: talabalarga yurtimizda bwlgan elchi va sayёxlarning 
estaliklar twg’risida umumiy malumot berish, ularning tarixni wrganishdagi ilmiy 
ah’amiyatini ochib berishdan iborat.  
 
Reja: 
 
18.1. Sayёx va elchilarning esdaliklarining umumiy xususiyatlari.  
18.2. Sayёx va elchilarni esdaliklari tavsifi.  
18.3. Foydalanilgan adabiёtlar rwyxati.   
18.4. Mavzuni mustah’kamlash uchun berilgan savollar.  
 
Asosiy tushunchalar: Sayёh’, elchi, xotira, kundalik, rasmiy qabul.....  
 
18.1. Sayёh’lar va elchilarning esdaliklari 

---

 
208
Arab, Xitoy va Rossiya elchilari va sayёh’larining esdaliklarida h’am 
tariximizni chuqur va atroflicha wrganish uchun zarur daliliy malumotlar kwp. 
Shu bois esdaliklar h’am muh’im tarixiy manba h’isoblanadi. 
Shuni etiborga olib, ulardan ayrimlariga qisqacha twxtalib wtishga qaror 
qildik. 
Markaziy Osiё Rossiya va uning sarmoyador guruh’larini h’ar jih’atdan; 
h’arbiy strategik, yani uning Hindiston va Xitoyga yaqinligi, zaminning boyligi 
va xalqining soddadil va meh’natsevarligi bilan kwp vaqtlandan beri qiziqtirib 
kelgan. Markaziy Osiё bilan qiziqish, uni Rossiyaning mustamlakasiga 
aylantirish ywlidagi h’arakat podshoh’ Mih’ail Fёdorovich (1613-1645 yy.) 
davridan boshlandi va ikki yuz qirq besh yildan keyin, 1865 yili Qwqon, Buxoro 
va Xiva xonliklarini bwysundirish bilan yakunlandi. 
Rossiya h’ukumati wzining  bu siёsatini amalga oshirish uchun Markaziy 
Osiёni yaxshi bilgan, keng malumotli diplomatlari va h’arbiylaridan 
foydalangan. Ular og’izda savdo va madaniy aloqalarni rivojlantirish uchun, 
aslida esa mamlakatdagi h’arbiy-siёsiy vaziyatni wrganish, Xiva, Buxoro va 
Qwqon xonliklarining qwshni davlatlar; Hindiston, Eron, Turkiya va Xitoy bilan 
qanday munosabatda ekanligini aniqlash va Markaziy Osiё shah’arlariga olib 
boridigan yaqin va qulay ywllarni belgilash uchun yuborildi. 
Darslikda 1620 yildan to rus armiyasining Markaziy Osiёga bostirib 
kirishigacha kechgan ikki yuz yil mobaynida mamlakatimizga Rossiyadan kelib 
ketgan bazi elchiliklar va h’arbiy mutaxassislarning faoliyatiga qisqacha twxtalib 
wtiladi.