Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

11.2.6. “Ah’san ut-tavorix” 
“Ah’san ut-tavorix” 12 jilddan iborat umumiy tarix ywnalishida yaratilgan 
yirik asar bwlib, uning muallifi XVI asrda wtgan eron tarixchisi Hasanbek 
Rumludir. Tarixchi yirik h’arbiy sarkarda oilasiga mansub bwlib, bobosi Amir 
Sulton (1539-1540 yili vafot etgan) wz vaqtida Qazvin h’amda Soujbuloq h’okimi 
bwlgan. Hasanbek 1530-1531 yillari Qum shah’rida tug’ilgan, yaxshi wqib talim 
olgan va 1541-1542 yildan boshlab otasi bilan birga qurchi bwlib shoh’ Tah’mosib 
(1524-1576 yy.)ning h’arbiy yurishlarida qatnshgan va asarida ёzilgan 
voqealarning kwplarini wz kwzi bilan kwrgan.  
XII jildli “Ah’san ut-tavorix” asarining faqat XI-XII jildlari saqlanib qolgan 
bwlib, ularda 1405-1577 yillar orasida Eronda, shuningdek, Movarounnah’r, 
Hindiston, Turkiya, Ozarbayjon va Gurjistonda bwlib wtgan ijtimoiy-siёsiy 

---

 
126
voqealar yilma-yil baёn etilgan. Asarning 12 jildi butunlay yangi h’isoblanadi va 
unda asosan Eronning 1495-1577 yillardagi sёsiy tarixini wz ichiga oladi. Asar 
1572-1577 yillari ёzib tamomlangan. 
Hasanbek Rumluning asarida Safaviylar sulolasiga mansub shoh’lar 
tariflanadi, ularning faoliyati va bosqinchilik urushlari bir tomonlama ёritiladi. 
Asarda 1495-1577 yillar orasida qwshni mamlakatlar, shuningdek, Wrta Osiё 
xonliklari, Buxoro, Xiva bilan bwlgan siёsiy munosabatlariga oid qimmatli 
malumotlar kwp. Bobur bilan shoh’ İsmoil wrtasida Shayboniylarga qarshi 
tuzilgan h’arbiy-siёsiy ittifoq, Shayboniylar bilan Eron shoh’lari wrtasidagi 
Xuroson uchun uzoq yillar davom etgan qurolli kurash va uning oqibatlari, 
Xorazmning XVI asrning birinchi yarmidagi ijtimoiy-siёsiy ah’voli h’aqidagi 
maxlumotlar ana shular jumlasidandir. 
“Ah’san ut-tavorix”dan ayrim parchalar rus va gruzin va nemis tillariga 
wgirilib, twplamlarda chop etilgan. Forscha matni, inglizcha tarjimasi bilan birga, 
1931 va 1934 yillari Ch.N.Seddon tarafidan Hindistonning Baroda shah’rida chop 
qilingan.