A k s iy a d o r L ik k o m paniyasi bosh t a h r ir iy a t I t o s h k e n t

"  
45  > • * + * * '
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Anvar  q o ‘li  asabiy  qaltirayotganini  sezib,  ushlab  tur- 
gan  qog‘ozini  shartta  ikki  buklab  shim ining  c h o ‘ntagiga 
solib  oldi-yu,  uning  yaqin  kelishini  kutib  turdi.
A lim ardon  hech  nim a  b o ‘lm aganday jilm ayib  yaqin- 
lashdi-da,  q o ‘I  uzatdi.
Anvarning  ko‘ziga  u  hozirgina  o ‘ljasini  yeb,  labini 
yalab  turgan  bo‘riday  ko ‘rinib  ketdi.  U   bilan  pachaki- 
lashib  tirgisi  kelm adi.
—  Q o‘lingni  tort!
U  ovozi  titrab  ketganidan  afsuslanib,  yuzini  chirt 
girdi.
—  V oy-bo‘!  —  A lim ardon  yana  hech  nim a  b o ‘lm a- 
ganday  kuldi.  U ning  beparvo  kulgisi  A nvarning  yuragini 
o ‘rtab  yubordi.  0 ‘zini  g‘olib  his  qilayotganini  ovozidan 
bilib,  azob  cheka  boshladi.  —  Q achon  uylanasan?
Anvar  nafrat  bilan  burilib  qaradi-yu,  A lim ardonning 
ham on  kulib  turgan  k o ‘ziariga  t o ‘qnash  keldi.
—  Ishing  borm idi?  —  dedi  u  g‘azabdan  ko‘zlarini 
qisib.
A lim ardon  yana  kuldi.
—  T yingda  bir  xizm at  qilay  degan  ed im -da...
Anvar bir  nafas  ikkilanib  tu rd i-d a,  aytm asligim   kerak,
deb  turgan  gapi  o zidan  chiqib  ketdi.
—  A w al  katta  pul  berayotganlam ikiga  borib  tu r-ch i...
Bu  gap  Alim ardonga  shunchalik  ta ’sir  qilishini  bil-
m agan  edi.  A lim ardonning  ko‘zlaridagi  tabassum   birdan 
o ‘chdi.  Atrofga  sergaklanib  qarab  oldi-da,  kinoyali 
ohangda  gap  qildi:
—  N im a,  studiya  xo ‘jayinlariga  chaqm oqchim isan?
Q iziq,  bu  narsa  Anvarning  xayoliga  ham   kelm agandi.
U  t satdan  ko ‘nglida  bir yengillik  his  etdi-yu,  yana  ayt- 
masligi  kerak  bo‘lgan  fikrni  aytib  yubordi:
—  X otiijam   b o ‘l,  xoinlikni  yom on  k o ‘ram an.  Lekin 
o ‘zing  qanoting  chiqm asidan  turib  uzoqqa  u chm oq- 
chisan,  bola!  Ehtiyot  b o ‘l,  sh o ‘n g ‘ib  ketm agin  tag‘in.
Keng  yo‘lakda  yana  A lim ardonning  g ‘olib  kulgisi 
yangradi.
—  Aytaver,  q o ‘rqadigan  joyim   yo‘q.  Televizorga 
chiqm asam ,  bir  yerim   kamayib  qolm aydi.  A llaqachon 
estradaga  ishga  kirganm an.
A nvam ing  quloqlari  shang‘illay  boshladi.  U ning  oxir-
46
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

gi  gaplarini  eshitm ay,  burilib  ketaverdi.  U   zini  bosib 
ololm as,  hadeb  titrardi.
*   *  *
Yozga  chiqib  A lim ardon  ishni  katta  qilib  yubordi. 
O ta-bobosidan  qolgan  paxsa  devorli  bir  uy,  bir  ayvonni 
buzdirib,  yangi  sakkiz  xonali,  oldi  oynaband  ayvonli  uy 
soldirdi.  Pul  b lsa  changalda  sh o ‘rva,  deb  bejiz  aytish- 
m agan  ekan.  0 ‘sha  pastak,  eski  eshikni  oldirib  tashlab, 
o ‘rniga  yaxshi  niyat  bilan  m ashina  kiradigan  darvoza 
qurdirdi.  B ahorda  A nvar  unga  “bir  kuni  sh o ‘ng‘ib 
ketasan” ,  deganda  yanglishgan  ekan.  A iim ardon  pastga 
em as,  kun  sayin  yuqoriga  parvoz  eta  boshladi.  Tole 
uning  oldida  ham m a  gulshanlarning  darvozasini  baravar 
ochib  yubordi.  Endi  A lim ardon  T o ‘rayevning  nom i 
kunora  radioda  yangrar,  televizor  ekranida  qoshini  xiyol 
chim irib,  jilm ayib  turgan  chiroyli  chehrasi  tez -te z  
k rinib  qolar,  dilrabo  ovozi  bilan  odam lam ing  yuragini 
larzaga  solar,  har  bir  uyning  derazasidan  uning  tiniq 
ovozi  eshitilar,  m agnitofon  lentalari  A lim ardonning 
q o ‘shiqlari  bilan  to ‘lib  ketgan  edi.  O dam lar  bir-birini: 
“Y uring,  falo n ch in in g   to ‘yiga  A lim ardon  T o ‘rayev 
kelarm ish ” ,  deb  shosh irishar  edi.  H a,  u  kam olot 
pog‘onalaridan  tez,  ishonch  bilan  ko‘tarilib  borardi.
Bugun  konsert  vqligi  u ch u n   A lim ardon  uyda  qoldi. 
Kun  b o ‘yi   z  xonasidan  chiqm ay  yangi  q shiq  mashq 
qildi.
Rejissyor,  tom oshabinlar  oldida  o ‘zingizni  yaxshi 
tuto lm ay siz,  deb  k oyinganidan  buyon  u  toshoyna 
qarshisida  turib,  ashula  aytishni  qayta-qayta  o ‘rganar 
edi.  H ozir  ham   xuddi  sahnaga  chiqqandek  yengil  odim - 
lar  bilan  yurib,  burchakdagi  toshoyna  oldiga  keldi. 
K o‘zgudagi  o ‘z  aksiga  qarab  ohista  ta'z im   qildi-da, 
m ayin  jilm ayib  q c ‘ydi.  Keyingi  oylarda  u  to ‘lishgan, 
salobatli  bo ‘lib  qolgan,  ko‘zlarida  baxtiyorlik  nuri  barq 
urib  turardi.
Uyning  yaqindagina  sirlangan,  b o ‘yoq  isi  anqib  tu r- 
gan  shifti  ostida  to r sadolari  titrab  ketdi.  A lim ardon  to m i 
zavq  bilan  berilib-berilib  cherta  boshladi,  barm oqlari 
pardalar  ustida  ko‘z  ilg‘am as  ildam lik  bilan  ko‘char, 
g o ‘yo  kuy o ‘z- zidan   quyulib  kelardi.  Y ana  bir lahzadan 
keyin  to r  sadolariga  uning  shirali  ovozi  ulanib  ketdi:
47
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Daryo  t o ‘lqin,  suvlar  toshqin,  o ‘tolm asm an...
Otim  oriq,  m anzilim ga  yetolm asm an...
O tginam ni  oriq  qilgan  shu  soyning  toshi, 
Ranginam ni  sariq  qilgan  u l  qalam   qoshi...
AJimardon  qadim   zam onlardan  buyon  xalq  tilidan 
tushm ay  kelayotgan  bu  satrlarda  o ‘zgacha  b ir  joziba, 
yashirin  iboli  tuyg‘ular  borligini  darhol  payqab  olgan, 
o ‘zi  bastalayotgan  kuyda  m ana  shu  pokiza  tuyg‘ular 
butun  go‘zalligi  bilan  yarq  etib  ko‘rinishini  xohlar, 
yurak-yurakdan  to ‘lqinlanib  aytardi:
R anginam ni  sariq  qilgan  u l  qalam   qoshi...
U 
h a m o n  
to rn i 
c h e rta rk a n , 
o rq a 
to m o n d a n  
M uqaddam   kelganini  payqadi.  A m m o  chalishdan  to ‘xta- 
madi.  N ihoyat,  q o ‘shiq  tugadi.
—  N im a  gap?  —  dedi  A lim ardon  M uqaddam ning 
o ‘ziga  em as,  oynadagi  aksiga  qarab.
M uqaddam   ozib,  qorayib  ketgan  edi.  A lim ardon 
u ning   yelkalari  osilib  tu sh g an  
k ylagiga, 
ichiga 
ch o ‘kkan  ko‘zlariga  bir  lahza  tikilib  qoldi.  Bahorda 
M u q ad d am n in g   bolasi  tu sh g a n ,   sh a n d a n   buyon 
ko‘zlaridan  ana  shunday  m a'yus  bir  ifoda  arim aydigan, 
kamgap,  g‘am gin  bo ‘lib  qolgandi.  A m m o  M uqaddam  
h ar  qancha  tashvish  chekm asin,  A lim ardon  parvo  ham  
qilmasdi.  N im a 
qilibdi?  F arzand  bilan  davlat  — 
q lning  kiri.  Kelaveradi  ham ,  ketaveradi  ham.  Ishdan 
qolmaslik  kerak.
—  N im a  deysan?  —  AJimardon  keskin  burilib  qara- 
di-yu,  xotinining  lablari  pirpiray  boshlagantdan,  q o ‘pol 
gapirib  yuborganini  sezdi.  —  Xalaqit  berm agin-da,  — 
dedi  m ayinroq  qilib.
M u q ad d am   e rid a n   k o ‘z  uzm ay  tu rib   y u tin d i. 
Cham asi,  bir  am allab  o ‘zini  bosib  oldi  shekilli,  b o ‘g ‘iq 
ohangda,  shivirlagudek  b lib  gapirdi:
—  Ovqat  sovib  qoldi.
—  Hozir,  hozir,  —  dedi  A lim ardon  betoqat  b o ‘lgan- 
dek  shoshilib.
M uqaddam   indam asdan  burilib  ketdi.  U ning  shippagi 
ayvonda  shap-shap  qilib  tu rd i-d a,  narigi  xonaning  eshigi 
ochilgani  eshitildi.  A lim ardon  tag ‘in  torni  q o ‘liga  oldi. 
H am m a  narsani  unutib,  q o ‘shiqni  qaytadan  boshladi.