Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

 
4.6. Grid va “Bulut” texnologiyalari asosidagi taqsimlangan 
tizimlarning qiyosiy tahlili 
 
Yuqorida  tavsifi  keltirilgan  ikki  konsepsiyaning  asosiy  maqsadi  – 
tarmoqdagi  ishlatilmayotgan  resurslardan  samarali  foydalanish  usullarini  ishlab 
chiqishdan iborat. 
Quyida ularning o‘xshashlik taraflari va farqlari nimada, degan savolga izoh 
beriladi. 
Grid tizimlari konsepsiyasida tarmoqdagi hisoblash resurslarining yuklanish 
darajasini  oshirish  foydalanuvchi  murakkab  masalasining  yechimi  bir  nechta 
hisoblash  markazlarning  ishlatilmayotgan  resurslaridan  foydalangan  holda  
bajarish orqali erishiladi. Ya’ni, bu usulda tarmoq sharoitida Grid texnologiyasiga 
asoslangan  geterogen  turdagi  taqsimlangan  tizim  shakllantiriladi  va    murakkab 
masalaning  yechimi  bir  nechta  kompyuterlarning  hisoblash  resurslariga 
taqsimlanishi  orqali  bajariladi.  Ushbu  jarayon  maxsus  Grid  protokol  va 
interfeyslari yordamida amalga oshiriladi.  
“Bulutda  hisoblash”  konsepsiyasida  bitta  server  kompyuterida  mustaqil 
virtual  mashinalar  (kompyuterlar)  shakllantiriladi  va  ularda  parallel  ravishda  bir 
nechta  masalalar  bajariladi.  Virtual  mashinalar  tarmoq  sharoitida    bir  nechta 
jismoniy  kompyuterlarda  yaratilishi,  ular  asosida  virtual  tarmoq  shakllantirilishi 
mumkin.  Virtual  tarmoqda  virtual  mashinalar  o‘zaro  munosabatda  bo‘lish 
imkonlari  mavjud.  Ushbu  jarayon  “Gipervizor”  nomli  maxsus  dasturiy  ta’minot 
orqali bajariladi.  
Iste’molchilar  “Bulutda  hisoblash”  negizida  yaratilgan  taqsimlangan  tizim 
imkoniyatlaridan  asosan  Internet  tarmog‘i  orqali  foydalanadilar.  Ular  Internet 

---

232 
 
tarmog‘idan ma’lumot resurslarini olish o‘rniga hisoblash yoki boshqa kompyuter 
resurslaridan foydalanishlari mumkin..  
Bunday  imkoniyat  ularga  tarmoqdagi  hisoblash  resurslaridan  hohlagan 
paytda foydalanishlariga sharoit yaratadi.  
Grid  tizimlarida  foydalanuvchilar  TT  resurslarini  faqat  belgilangan 
(cheklangan) vaqtda   ishlatishlari mumkin. 
“Bulutda  hisoblash”  texnologiyalari  Grid  texnologiyalari  asosida  yuzaga 
kelgan va u Grid infrastrukturasiga asoslanadi. 
Grid va “Bulutda hisoblash” texnologiyalari bir-birlarini to‘ldirishadi (4.21- 
rasm).  
Grid protokollari va interfeyslari “bulut” resurslari o‘rtasida o‘zaro muloqot 
va  munosabat  o‘rnatilishini  yoki  “bulut”  platformalarini  birlashib,  yagona  tizim 
shakliga keltirilishini ta’minlashi mumkin. 
Grid  tizimi  foydalanuvchilari  Grid  platformadagi  resurslarni  shaffof  va 
o‘zlariga  qulay  bo‘lgan  sharoitda  taqdim  etilishini  “Bulutda  hisoblash” 
platformalarining imkoniyatlari asosida tashkil etishlari mumkin.  
Grid  va  “Bulutda  hisoblash”  usullari  negizida  tashkil  etilgan  hisoblash 
jarayonlari odatda har xil turdagi masalalar bajarilishiga yo‘naltiriladi: 
- Grid texnologiyalari negizidagi TTlarda asosan bir nechta super kompyuter 
platformasidagi kompyuterlar birlashtirilishi asosida yechiladigan murakkab ilmiy-
tadqiqot  masalalari bajariladi; 
- “Bulutda  hisoblash”  texnologiyasi  asosidagi  TT  larda    murakkabliligidan 
qat’iy nazar, bir nechta masalalar  parallel bajariladi, ya’ni foydalanuvchilarga bir 
paytni  o‘zida  har  xil  turdagi  servislar  taqdim  etiladi.  Ushbu  servislar  jismoniy 
resurslarni dinamik taqsimlanishi bilan ta’minlanadi.  
 

---

233 
 
 
4.21- rasm. Grid va “Bulutda hisoblash” texnologiyalarining birgalikda faoliyat 
yuritishlari mumkinligini ko‘rsatauvchi 
 diagramma. 
Iste’molchilar bilan resurs taqdim etuvchilar orasidagi  munosabatlar har xil 
kechadi: 
- Grid  hisoblashlari  virtual  tashkilotlar  tushunchasiga  asoslanadi,  bunda  bir 
nechta  har  xil  turdagi  mustaqil  tashkilotlar  apparat-dastur      resurslarini  aniq  
qoidalar va kelishuvlar asosida bir-birlariga taqdim etadilar. 
- “Bulutda  hisoblash”  konsepsiyasi  istagan  kompaniyaga  (tashkilot)  o‘zi-
ning  masalasini    “bulut”  servislari  asosida  bajarishi  uchun  imkoniyat  yaratib 
beradi. Kompaniya resursni arenda qilgan vaqti uchun xaq to‘laydi, xolos 
Grid va “Bulutda hisoblash” texnologiyalari har xil doirada qo‘llaniladi: 
-  Grid  platformasi  asosan  hisoblash  infrasturturasini  shakllantirish  uchun 
zamin yaratib beradi;  
-  “Bulutda  hisoblash”  texnologiyasi  resurslarni  taqdim  etishning  har  bir 
darajasida (ya’ni, IaaS, PaaS, SaaS) integrallashgan yondoshuvni taqdim etadi. 
Grid  va  “Bulutda  hisoblash”  negizidagi  TTlarda  har  xil  turdagi  foy-
dalanuvchi interfeyslari qo‘llaniladi, jumladan: 
-  Grid  texnologiyalari  asosidagi  TT  larda  konkret  masalani  yechish  uchun 
kerakli  bo‘lgan  hisoblash  resurs  geterogen  hisoblash  tarmoqlari    muhitida