Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

sharhlashning 

hajmiga ko‘ra turlari farqlanadi.

Hajmiga ko‘ra sharhlash – qonun chiqaruvchi idora huquqiy normaga jo 

etgan haqiqiy ma’noni anglash maqsadini nazarda tutadi. Sharhlashning nati-

jasiga ko‘ra 

tom ma’noda (aynan), cheklangan va kengaytirilgan sharhlash 

kabi turlari farqlanadi. 

Huquqni tom ma’noda sharhlash deganda, tatbiq etilayotgan huquq 

yaratuvchi idoraning irodasi bilan uning huquqiy normada so‘zda ifodalangan 

irodasi bir bo‘lganda qo‘llanadigan izohlash tushuniladi. Tom ma’noda sharh-

lash fanda «aynan» sharhlash ham deb ataladi. Bunga misol qilib O‘zbekiston 

Respublikasi Konstitutsiyasining 21-moddasini ko‘rsatish mumkin. Unda shun-

day deyilgan: «O‘zbekiston Respublikasining butun hududida yagona fuqarolik 

o‘rnatiladi. O‘zbekiston Respublikasining fuqaroligi, unga qanday asoslarda ega 

bo‘lganligidan qat’iy nazar, hamma uchun tengdir». Shuningdek, huquqiy nor-

malarni so‘zning tom ma’nosida sharhlashga misol sifatida O‘zbekiston Respub-

likasi Konstitutsiyasining 22-moddasini keltirish mumkin. Unda «O‘zbekiston 

Respublikasi o‘z hududida ham, uning tashqarisida ham o‘z fuqarolarini huquqiy 

himoya qilish va ularga homiylik ko‘rsatishni kafolat»lashi mustahkamlangan.

Cheklangan sharhlash huquqiy normaning so‘zda ifodalangan va ras-

miylashtirilgan ma’nosi uning mantiqiy ma’nosi va mazmunidan keng bo‘lgan 

hollarda qo‘llaniladi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 32-mod-

dasida «O‘zbekiston Respublikasining fuqarolari jamiyat va davlat ishlarini 

boshqarishda bevosita hamda o‘z vakillari orqali ishtirok etish huquqiga ega» 

ekanliklari mustahkamlangan. Qonun chiqaruvchi idora «O‘zbekiston Respub-

---