Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

Normativ hujjatlarning shaxslarga nisbatan amal qilishi. Huquqiy 

qoidalarning vazifasi ular tatbiq etilishi lozim bo‘lgan munosabatlarni, 

tashkilotlarni va kishilar doirasini aniqlab berishdan iborat. O‘zbekiston 

Respublikasining qonunlari va boshqa huquqiy hujjatlari mamlakatning bar-

cha fuqarolariga, davlat organlariga, siyosiy partiyalar, jamoat birlashma-

lari va diniy tashkilotlarga nisbatan amal qiladi. O‘zbekiston Konstitutsiyasi, 

qonunlari va boshqa normativ hujjatlari mamlakatda yashovchi, vaqtincha 

kelib-ketuvchi ajnabiy fuqarolarga ham tatbiq etiladi. Tartibga solinishi lozim 

bo‘lgan munosabatlar va xorijiy davlatlar bilan tuziladigan shartnomalarning 

mazmuniga qarab, yuqorida ko‘rsatilgan umumiy qoidalardan ayrim istisnolar 

mavjud. Masalan, O‘zbekiston Respublikasida yashaydigan chet el fuqarosi 

sudga majburiy tartibda ko‘rsatma berish uchun keltirilgan bo‘lib, u diploma-

tik immunitet (daxlsizlik) huquqidan foydalanadigan bo‘lsa, bunday shaxs-

ning xatti-harakatlari diplomatik vositalar bilan hal qilinadi. O‘zbekistonning 

ayrim qonunchilik normalari xorijiy davlat fuqarolariga qo‘llanilmaydi. Masa-

lan, ularning mamlakatimizda saylov huquqiga ega emaslar; Qurolli kuchlar 

safida xizmat qilishi va huquqni muhofaza etuvchi davlat organlarida ishlashi 

mumkin emas.

O‘zbekiston Respublikasining qonunlari mamlakatimizning chet davlat-

larda turgan (doimiy ishlovchi, sayyoh, xizmat safarida bo‘lgan) fuqarolariga 

nisbatan ham qo‘llaniladi. Masalan, chet elda jinoyat sodir etgan O‘zbekiston 

fuqarosi xorijiy qonunchilikka ko‘ra javobgar bo‘lishidan tashqari, O‘zbekiston 

Jinoyat kodeksi bilan ham javobgarlikka tortiladi.

Ayni vaqtda ta’kidlash lozimki, diplomatik immunitet (daxlsizlik) 

huquqiga ega bo‘lgan shaxslar O‘zbekiston Respublikasi normativ-huquqiy 

hujjatlari ta’siriga tushmaydilar. Bular elchilar, diplomatik vakolatxonalar-

ning rahbarlari va xodimlari, ularning oila a’zolari, xalqaro delegatsiyalar- 

ning ishtirokchilaridir. Ularning holati xalqaro huquq normalari bilan tartib-

ga solinadi.

---