Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi

Qo‗shpoyani pastki yog‗ochiga yotib osilish holatidan o‗ng oyoqni aylantirib o‗tib, 270°ga 
burilib,  birsonda  o‗tirib  qolish.  Yotib  osilish  holatidan  o‗ng  oyoqni  oldinga  ko‗tarib  va  chap 
tomonga  burila  borib,  o‗ng  qo‗lni  yuqoridan,  chap  qoMning  orqasidan  almashtirib  ushlanadi. 
Burilishni  yana 180°ga  davom  ettiriladi va  gavdaning  biroz kerishgan holatda ushlaganga chap 
qo‗1 bilan itarib yuborib, o‗ng oyoq qo‗shpoyani yog‗ochi ustidan siltab o‗tiladi. Chap qo‗lni yon 
tomonga tushirib, chap oyoq orqaga uzoqroqqa uzatiladi va o‗ng oyoqni bukkancha, o‗ng songa 
o‗tiriladi va kerishiladi. 
О‗rgatish: 
a) 
qo‗shpoyani pastki yog‗ochiga yotib osilish holatidan o‗ng songa o‗tirish; 
b) 
qo‗shpoyani pastki yog‗ochiga o‗ng oyoqni qo‗yib, oyoqlarni kerib yotib 
chap qo‗lni qo‗shpoyani yuqoridagi yog‗ochini pasti- dan ushlab osilish holatidan chap oyoqni 
siltab o‗tib, chap tomonga burilib sonda o‗tirib qolish; 
d) 
qo‗shpoyani pastki yog‗ochiga yotib osilish holatidan 270°ga (oyoqlarni 
juftlashtirib) chapga burilib, o‗ng sonda o‗tirib qolish; 
e) 
qo‗shpoyani pastki yog‗ochiga yotib osilish holatidan o‗ng oyoqni aylantirib 
o‗tib 270°ga burilib, bir sonda o‗tirib qolish. 
Muhofaza qilish va yordam ko‗rsatish. O‗qituvchi talabani chap tomonida turib, o‗ng qo‗li 
bilan, uni belidan ushlab turadi, chap qo‗li bilan talabani oyog‗ini «o‗tkazadi». Burilish davomida 
o‗qituvchi  orqaga-o‗ngga  siljib,  chap  qo‗li  bilan  talabani  belidan,  o‗ng  qo‗li  bilan  esa,  o‗ng 
oyog‗idan ushlaydi. 

---

117 
 
Qo‗shpoyani yuqoridagi yog‗ochidan ushlab o‗tirib osilish holatidan yuqoridagi yog‗ochga 
osilish  va  oldinga  siltanib  sakrab  tushish.  Talaba  yuzini  qo‗shpoyaning  yuqoridagi  yog‗ochiga 
qaratgan  holda  qo‗shpoyani  yuqoridagi  yog‗ochidan  ushlab,  pastki  yog‗ochga  o‗tirib  osilish 
holatidan  to‗g‗ri  qo‗llar  bilan  qo‗shpoyani  yuqoridagi  yog‗ochini  o‗zidan  yuqoriga  itargancha, 
pastga-orqaga pastki  yog‗och ostiga shitob bilan yo‗naltiriladi. Osilish  holatiga o‗tishda oldinga 
siltanishdan avval oyoqlarni oldinga yo‗naltirib, tos-son bo‗g‗inini tez bukish zarur. Tik holatda 
tos-son  bo‗g‗inidan  tezlik  bilan  to‗g‗rilanish  kerak.  Tik  holatidan  o‗tgandan  keyin  tos-son 
bo‗g‗inidan  ketma-ket  bukilib  va  yozilib,  siltanish  harakati  bilan  oyoqlarni  oldingayuqoriga 
yo‗naltirish va qo‗llar bilan qo‗shpoya yog‗ochidan tez itarib yuborib, kerilish zarur. О‗rgatish: 
a) 
qo‗shpoyani yuqoridagi yog‗ochida kerilib osilish holatidan oldinga siltanib 
sakrab tushish; 
b) 
bukilib-yozilib tebranish – oldinga siltanib sakrab tushish; 
d) 
osilish holatida tebranish – oldinga siltanib sakrab tushish; 
e) 
qo‗shpoyani  pastki  yog‗ochida  o‗tirib  yuqoridagi  yog‗ochdan  ushlab  osilish 
holatidan qo‗shpoyani yuqoridagi yog‗ochida osilish va oldinga siltanib sakrab tushish. 
Muhofaza qilish va yordam ко‗rsatish. O‗qituvchi chap tomondan qo‗shpoyani yuqoridagi 
yog‗ochi ostida turib, chap qo‗li bilan talabaning chap qo‗lidan, o‗ng qo‗li bilan belidan ushlab 
turadi va ko‗maklashadi. 
Qo‗shpoyani  pastki  yog‗ochida  cho‗qqayib  osilish  holatidan  qo‗shpoyaning  yuqoridagi 
yog‗ochiga  ко‘tarilib  tayanish  (101-rasm).  Cho‗qqaygan  holatidan  oyoqlarni  dadil  to‗g‗rilab, 
yelka  bo‗g‗inlaridan  to‗lig‗icha  cho‗zilgan  holatni  saqlagancha  gavda  bilan  pastgacha  orqaga 
cho‗zilish kerak. 
Oyoqlar  to‗g‗rilanishi  bilan  qo‗shpoyaning  yuqoridagi  yog‗ochiga  to‗g‗ri  qo‗llar  bilan 
oldinga-pastga  keskin  bosgancha  oyoqlar  bilan  depsinib,  tayanish  holatiga  chiqiladi.  Barcha 
harakatlarning to‗g‗ri va izchil bajarilishi tepadan tayanish holatiga chiqishni ta‘minlaydi.