Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi

Gimnastika xodasida bajariladigan mashqlar 
Xodada bajariladigan mashqlar talabaning muvozanat faoliyatiga samarali va har tomonlama 
ta‘sir ko‗rsatadigan muvozanat saqlash mashq turlaridan biridir. Ular mazmun va shakl jihatidan 
turli-tuman bo‗lib, mashq bajarilishining murakkabligi va qiyiniigi jihatidan ham har xildir. Bu esa 
ularni faqat gimnastlar tayyorlashda emas, balki o‗rta maktablardagi asosiy gimnastika darslarida, 
o‗rta  va  oliy  o‗quv  yurtlarida  hamda  yoshlar  jismoniy  tarbiyasi  tizimining  ko‗pgina  boshqa 
tarmoqlarida ham qo‗llash imkonini yaratadi. 
Xodada  o‗tiladigan  mashg‗ulotlar  talabalarning  jismoniy  rivojlanishiga  va  jismoniy 
sifatlarini  takomillashtirishga  ijobiy  ta‘sir  ko‗rsatadi,  qomatning  shakllanishiga  ko‗maklashadi, 
fazoda mo‗ljal olish hissini yaxshilaydi, qat‘iylik va dadillikni tarbiyalaydi. 
Xodada  bajariladigan  mashqlarning  barcha  elementlarini  kinematik  shakliga  qarab,  to‗rt 
katta guruhga ajratish mumkin: muvozanat saqlashlar va turli xil tik turishlar, bir va ikki oyoqda 

---

120 
 
(yoki  qo‗llarda)  burilishlar,  har  xil  usullar  bilan  yurishlar  va  akrobatika  mashqlari.  Xodada 
bajariladigan asosiy mashqlar. 
Sakrab  chiqishlar.  Xodaning  har  qanday  qismiga  turgan  joydan,  to‗g‗ridan  yoki  qiyalab 
yugurib kelib, bir  yoki  ikki  oyoq bilan sakrash ko‗prigidan  depsinib, qo‗llar bilan tayanib  yoki 
tayanmasdan sakrab chiqish mumkin. 
Sakrab tayanishlar. Turgan joydan yoki qiyalab yugurib kelib oyoqlar bilan depsinib tayanish – 
o‗ng tomondan xodaga tayanib, chapga burilgancha chap tizzaga tayanish (yarimshpagat, chap 
oyoqda cho‗qqayib tayanish) to‗g‗rilanishda qo‗llarni yon tomonga uzatib, o‗ng oyoqni oldinga 
tutgancha shu oyoqda tik turish (yoki o‗ng oyoqni orqaga siltab, cho‗qqayib o‗tirish va tik 
turish). 
Shu mashqning o‗zini o‗ng oyoqni siltab o‗tib va chap tomonga burilib, oyoqlarning kerib 
tayanishini almashtirgan holda orqadan qo‗l bilan ushlab burchak hosil qilib o‗tirish - o‗ng oyoqni 
bukib, shu oyoqda tik turish, chap oyoqni orqaga oyoq uchiga uzatgancha chap qo‗l yuqoriga, o‗ng 
qo‗1  yon  tomonga  uzatiladi  (yoki  oyoqlarni  kerib  orqaga  siltab  yotib  tayanish,  oyoqlar  bilan 
depsinib cho‗qqayib o‗tirish). 
Muhofaza qilish.  Sakrab chiqishlami bajarganda  xodaning qarama-qarshi  tomonidan turib, 
tayanish  holatida  ikki  yelkadan  ushlab  va  turayotganda  yon  tomonda  -  orqadan  ushlab 
yordamlashish zarur.