Parrandalarda ovqat ҳazm qilish tizimi kasalliklari

Рибосомалар катталиги 25х20х20 нм, оқсил ва РНК молекулаларидан ташкил топган рибонуклеопротеид таначалар бўлиб, ҳужайранинг оқсиллар синтезловчи тузилмаларидир. Ҳар бир рибосома бири каттароқ ва иккинчиси кичикроқ икки қисмдан тузилган.

Aлоҳида-алоҳида ётувчи рибосомалар ва комплекс рибосомалар - полисомалар фарқ қилинади.

Aлоҳида-алоҳида ётувчи рибосомалар ва комплекс рибосомалар - полисомалар фарқ қилинади.

Кам табақаланган ва тез ўсаётган ҳужайраларда рибосомалар гиалоплазмада асосан эркин ётади. Ихтисослашган ҳужайраларда эса рибосомалар ситоплазматик тўр билан боғлиқ бўлиб, ҳужайра “экспорт” қиладиган оқсилларни синтезлайди. Рибосомаларга бой, интенсив равишда оқсил синтезловчи ҳужайраларнинг ситоплазмаси базофиллик хоссасига эга.

Микронайчалар. Цитоплазмада кўп миқдорда тузилиши ва вазифалари хилма-хил фибрилляр структуралар мавжуд. Шулардан бири тармоқланмайдиган, узун ва ичи Ковакли цилиндрга ўхшаш микронайчалардир. Уларнинг йўғонлиги 24 нм, бўшлиғи 15 нм бўлиб, деворининг қалинлиги 5 нм атрофида. Турли манбалар (энг содда ҳайвонларнинг тукчалари, невроцитлар, митотик дук)дан ажратиб олинган микронайчалар бир хил оқсил - тубулиндан иборат.

Тубулин ҳам, микронайчалар ҳам фаол AТФ-азага эга бўлмагани учун қисқара олмайди ва фақат таянч структуралар, центриоллар, тукчалар, хивчинчалар ҳосил бўлишида иштирок қилади.

Тубулин ҳам, микронайчалар ҳам фаол AТФ-азага эга бўлмагани учун қисқара олмайди ва фақат таянч структуралар, центриоллар, тукчалар, хивчинчалар ҳосил бўлишида иштирок қилади.

Интерфазани ўтаётган ҳужайраларда гиалоплазмада доимо узун ва тармоқланмайдиган микронайчалар учрайди. Бундай структуралар невроцитларнинг ўсимталарида, фибробластларда ва бошқа шаклини ўзгартира оладиган ҳужайраларда, айниқса, кўплаб учрайди. Микронайчалар цитоплазмада эластик ва барқарор цитоскелет ҳосил қилиб ҳужайранинг ўзига хос шаклини сақлаб туради.

Уларнинг емирилиши (масалан, калхицин таъсирида) ҳужайранинг шакли ўзгариши, моддалар ташилиши (транспорт) ҳамда цекрециянинг тўхташи ва бошқаларга сабаб бўлади. Бўлинаётган ҳужайрада микронайчаларнинг тараққиёти центриол билан боғлиқ.